Vergi Sirküleri 59 : 6736 Sayılı Kanun Kapsamında Matrah Ve Vergi Artırımı’na İlişkin Açıklamalar

Vergi Sirküleri 59 : 6736 Sayılı Kanun Kapsamında Matrah Ve Vergi Artırımı’na İlişkin Açıklamalar

VERGİ SİRKÜLERİ

SİRKÜLER TARİHİ : 19.08.2016
SİRKÜLER NO         : 2016/59

6736 SAYILI KANUN KAPSAMINDA  MATRAH VE VERGİ ARTIRIMI’NA İLİŞKİN AÇIKLAMALAR

(6736 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun 19/8/2016 Tarihinde Yayımlanmıştır.)

Söz konusu Kanun’un 5. maddesinde matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümler 10. maddesinde ise başvuru ve ödeme şekline ilişkin düzenlemeler yer almaktadır. Bu sirkülerimizde Kanun’un; gelir ve kurumlar vergileri, katma değer vergisi, gelir (stopaj) ve kurumlar (stopaj) vergilerinde matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümleri hakkında açıklama ve görüşlerimize yer verilmektedir.

1. Matrah ve vergi artırımının kapsamı

6736 Sayılı Kanun’un yukarıda belirtilen hükümleri kapsamında;

1. Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 2011, 2012, 2013, 2014 ve 2015 yıllarına ilişkin olarak vermiş oldukları yıllık beyannamelerinde (ihtirazi kayıtla verilenler dahil) vergiye esas alınan matrahlarını Kanun’da yer alan oranlarda artırmaları durumunda,
2. Katma değer vergisi mükelleflerinin, 2011, 2012, 2013, 2014 ve 2015 yıllarına ilişkin olarak, her bir vergilendirme dönemine ait verdikleri (ihtirazi kayıtla verilenler dahil) beyannamelerindeki hesaplanan katma değer vergisinin yıllık toplamı üzerinden Kanun’da yer alan oranlara göre belirlenecek katma değer vergisini, vergi artırımı olarak beyan etmeleri durumunda,
3. Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15. ve 30. maddeleri kapsamında yapılan bazı ödemeler (ücret, serbest meslek, kira, yıllara sari inşaat ve onarım işleri, çiftçiler ile vergiden muaf esnaftan yapılan mal ve hizmet alımları) üzerinden vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanların, 2011, 2012, 2013, 2014 ve 2015 yıllarına ilişkin olarak, her bir vergilendirme dönemine ait verdikleri (ihtirazi kayıtla verilenler dahil) muhtasar beyannamelerinde yer alan bu ödemelerine ilişkin gayrisafi tutarların yıllık toplamı üzerinden Kanun’da yer alan oranlarda hesaplanacak vergiyi beyan etmeleri durumunda,

bu mükellefler nezdinde söz konusu vergileri ödemeyi kabul ettikleri yıllara ait vergilendirme dönemleri ile ilgili olarak vergi incelemesi ve tarhiyat yapılmayacaktır.

Yukarıda belirtilen mükellefler matrah ve vergi artırımlarını 2011, 2012, 2013, 2014 ve 2015 yıları için yapabilecektir. 2010 ve öncesi yıllar matrah artırımı açısından Kanun’un kapsamına girmemektedir.

Diğer taraftan mükellefler yukarıda yer verilen vergilerin tamamı ve kapsama giren bütün yıllar için matrah artırımında bulunabilecekleri gibi, kapsama giren vergi türlerinden bir veya bir kaçı yada kapsama giren yılların bir veya bir kaçı için ayrı ayrı matrah ve vergi artırımı talebinde de bulunabileceklerdir.

1. Gelir ve kurumlar vergisinde matrah artırımı
2. Matrah artırım oranı

6736 Sayılı Kanun’un 5. maddesi ilk fıkrası uyarınca, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri 2011 ila 2015 yıllarına ilişkin olarak vermiş oldukları yıllık beyannamelerinde vergiye esas alınan matrahlarını, 31 Ekim 2016 Pazartesi akşamına kadar en az aşağıdaki tabloda yer verilen oranlarda artırdıkları taktirde, kendileri hakkında artırımda bulunulan yıllar için yıllık gelir ve kurumlar vergisi incelemesi ve bu yıllara ilişkin olarak bu vergi türleri için daha sonra başka bir tarhiyat yapılmayacaktır.

Örnek 1: 2013 yılına ilişkin olarak matrah artırımında bulunmak isteyen bir kurumlar vergisi mükellefinin ilgili yıl kurumlar vergisi beyannamesinde beyan etmiş olduğu matrahının 500.000 TL olduğunu varsayalım. 2013 yılına ilişkin kurumlar vergisi açısından daha sonra herhangi bir inceleme veya tarhiyata muhatap olunmaması için bu Kanun kapsamında (500.000 * % 25 =) 125.000 TL’lik matrah artırımında bulunması gerekmektedir. Artırılan bu matrah üzerinden Kanun’da belirtilen oranda (% 20 veya % 15) ve sürelerde vergi ödenmesi gerekecektir.

1. Asgari matrah artırım tutarları

Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, artırımda bulunmak istedikleri yıl ile ilgili olarak vermiş oldukları gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde;

– Zarar beyan edilmiş olması veya

– İndirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması ya da

– Hiç beyanname verilmemiş (ilgili yıllarda faaliyette bulunmuş veya gelir elde etmiş olup da bu faaliyetlerini ve gelirlerini vergi dairesinin bilgisi dışında bırakanlar dahil)

olması halinde, vergilendirmeye esas alınacak matrahlar aşağıdaki tablolarda yer alan tutarlardan az olamayacaktır.

1. Gelir vergisi mükellefleri

Gelir vergisi mükellefleri, bilanço ve işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ve serbest meslek erbabı ile basit usule tabi mükellefler ve gelirleri sadece gayrimenkul sermaye iradından (GMSİ) oluşan mükellefler şeklinde gruplanmış ve her bir grup için ayrı asgari matrah artırım tutarları belirlenmiştir.

(*) Gayrimenkul sermaye iradı dolayısıyla matrah artırımında bulunan mükellefler için konut kiralarına ilişkin GVK 21. maddede yer alan istisna tutarı dikkate alınamaz.

2. Kurumlar vergisi mükellefleri

Yukarıda “II/A Matrah artırım oranı” bölümünde yer verilen oranlar uygulanmak suretiyle hesaplanan matrahların asgari artırım tutarlarının altında kalması durumunda inceleme ve tarhiyata muhatap olunmaması açısından matrah artırımında yukarıdaki asgari tutarların dikkate alınması gerekmektedir.

Örnek 2: 2012 yılına ilişkin matrah artırımı yapmayı düşünen bir kurumun ilgili yıl kurumlar vergisi beyannamesinde beyan ettiği matrah 90.000 TL’dir. Bu matrah üzerinden ilgili yılın oranı dikkate alınarak hesaplanan matrah artırımı tutarı (90.000 * % 30=) 27.000 TL olacaktır. Ancak bu tutar ilgili yıl için belirlenen asgari matrah tutarının (29.650 TL) altında olduğundan, matrah artırımında bulunmak isteyen bu mükellefin artırımı asgari 29.650 TL üzerinden yapması gerekmektedir.

1. Artırılan matrahlar üzerinden hesaplanacak verginin oranı

Yukarıdaki şekilde artırılan matrahlar % 20 oranında vergilendirilir ve üzerinden ayrıca herhangi bir vergi ve fon alınmaz. Buna göre yukarıda yer alan 2 numaralı örneğimizdeki kurumlar vergisi mükellefi tarafından 2012 yılına ilişkin olarak artırılan 29.650 TL’lik matrah üzerinden (29.650 * % 20 =) 5.930 TL’lik verginin bu Kanun kapsamında ödenmesi gerekecektir.

Ancak gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, artırımda bulunmak istedikleri yıla ait yıllık beyannamelerini;

– Kanuni sürelerinde vermiş,

– Bu beyannameler üzerinden tahakkuk eden vergilerini süresinde ödemiş,

– Bu vergi türleri için 6736 Sayılı Kanun’un 2. ve 3. madde hükümlerinden yararlanmamış,

olmaları şartıyla, artırılan matrahları % 15 oranında vergilendirilecektir.

2 numaralı örneğimizdeki kurumun 2012 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesini kanuni süresinde verdiği, bu beyanname üzerinden tahakkuk eden vergilerini süresinde ödemiş olduğu ve Kanun’un 2. ve 3. madde hükümlerinden yararlanmadığı kabul edildiğinde, bu mükellef tarafından ödenecek olan vergi 5.930 TL yerine (29.650 * % 15 =) 4.447,50 TL olacaktır.

1. Yatırım indirimi istisnasına tabi kazançlar üzerinden hesaplanan stopajda artırım

6736 Sayılı Kanun’un 5. maddesinin ilk fıkrası (d), (e) ve (f) bentlerinde Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 61. maddesine göre vergi tevkifatına tabi tutulması gerekli yatırım indirimine tabi istisna kazançları bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin vergi ve matrah artırımına ilişkin hükümler yer almaktadır.

1. Vergi ve matrah artırım oranları
2. Yatırım indiriminden yararlanan istisna kazançlarını muhtasar beyanname ile beyan etmiş olan mükellefler

Kurumlar vergisi mükelleflerinin 2011 ila 2015 yıllarında yukarıda belirtilen istisna kazançlarının bulunması durumunda, vergi incelemesine ve tarhiyata muhatap olmamaları için bu kazanç ve iratlar üzerinden tevkif edilen vergileri, 31 Ekim 2016 Pazartesi akşamına kadar, ait olduğu yıla ilişkin olarak sirkülerimizin “II/A Matrah artırım oranı” bölümünde yer verilen oranlarda (2011 için % 35, 2012 için % 30, 2013 için % 25, 2014 için % 20 ve 2015 için % 15) artırmaları gerekmektedir. İlgili yıllarda bu tutarları muhtasar beyannamelerine dahil etmiş olan bu kurumlar vergisi mükellefleri için Kanun’da asgari matrah veya vergi tutarları belirlenmemiştir.

1. Yatırım indiriminden yararlanan istisna kazançlarını muhtasar beyanname ile beyan etmemiş olan mükellefler

Kurumlar vergisi mükelleflerinin bu kazanç ve iratları 2011 ila 2015 yıllarında muhtasar beyanname ile beyan etmemiş olmaları halinde, bu yıllara ilişkin olarak vergi incelemesine ve tarhiyata muhatap olmamaları için, bu kazanç ve iratlara ait tevkifat matrahlarını asgari kurumlar vergisi matrahlarının % 50’sinden az olmamak kaydıyla 31 Ekim 2016 Pazartesi akşamına kadar beyan etmeleri şarttır. Artırılan matrahlar üzerinden % 15 oranında vergi hesaplanacaktır. Yıllar itibariyle asgari matrah artırım tutarları ile hesaplanması gereken vergi oranlarına ilişkin tablo aşağıdadır:

2. Kurumlar vergisinde matrah artırımı şartı

Belirtilen istisna kazançların muhtasar beyanname ile beyan edilip edilmediğine bakılmaksızın, yukarıdaki hükümlerden yararlanarak artırımda veya beyanda bulunan mükelleflerin, bu yıllara ilişkin olarak vergi incelemesi ve tarhiyata muhatap olmamaları için ilgili yıllarda vergiye esas alınan kurumlar vergisi matrahlarını dasirkülerimizin “II/B Asgari matrah artırım tutarları” bölümünde yer alan tutarlardan az olmamak üzere, yine sirkülerimizin “II/A Matrah artırım oranı” bölümünde yer verilen açıklamalar çerçevesinde artırmaları şarttır.

1. Zarar mahsubu

6736 Sayılı Kanun uyarınca, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları yıllara aitzararlarının % 50’si, 2016 ve izleyen yıllar kârlarından mahsup edilemeyecektir.

6736 Sayılı Kanun uyarınca matrah artırımında bulunmaya karar veren mükelleflerin Kanun’un yayımlandığı tarihi izleyen 2. ayın sonuna (31 Ekim 2016 Pazartesi akşamı) kadar bu artırımı yapmaları gerekmektedir.

Ancak önceki yıllar için (2011, 2012, 2013, 2014 ve 2015) verilmiş olan beyannamelerde gerçekleştirilen geçmiş yıl zararı mahsuplarına ilişkin olarak herhangi bir düzeltme yapma zorunluluğu bulunmamaktadır.

2016 yılı ve izleyen yıllar için verilecek olan gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri bakımından mükelleflerce yapılacak işlem sadece, 2015 yılından 2016 yılına devreden indirim süresi geçmemiş geçmiş yıl zararlarından matrah artırımında bulunulan yıllara ilişkin olan tutarların yarısının dikkate alınmasıdır.

Örnek 3: Kurumlar vergisi mükellefi (A) A.Ş.’nin 2016 yılı ticari bilanço karı 4.300.000 TL ve kanunen kabul edilmeyen giderleri de 200.000 TL’dir. Ayrıca kurumun geçmiş yıllardan devreden 3.500.000 TL tutarında mali zararı bulunmaktadır. Bu zararın yıllara göre dağılımı aşağıdaki gibidir. Mükellef kurum tarafından 2012, 2013 ve 2014 yıllarına ilişkin olarak kurumlar vergisi matrah artırımında bulunmuştur.

2012 yılı zararı  500.000

2013 yılı zararı   1.000.000

2015 yılı zararı    2.000.000

Toplam geçmiş yıl zararı   3.500.000

Bu veriler ışığında mükellef kurumun 2016 yılı kurumlar vergisi hesabı aşağıdaki şekilde olacaktır.

1.Ticari bilanço karı 4.300.000

2.Kanunen kabul edilmeyen giderler (+) 200.000

3.Zarar olsa dahi indirilecek istisna ve indirimler (-)  0

4.Kar ve ilaveler toplamı (1 + 2)   4.500.000

5.Cari yıla ait zarar ve indirimler toplamı (3)  0

6.Kar (4 – 5)  4.500.000

7.Mahsup edilecek geçmiş yıl zararları (-) (*)  2.750.000

2012 zararı       250.000

2013 zararı       500.000

2015 zararı    2.000.000

8.Kurumlar vergisi matrahı (6 – 7)    1.750.000

9.Hesaplanan kurumlar vergisi (8 x % 20)   350.000

(*) Mükellef kurum tarafından 2012 ve 2013 yıllarına ilişkin matrah artırımında bulunulduğundan bu yıllara ilişkin mali zararların yarısı dikkate alınacaktır. Matrah artırımında bulunulan 2014 yılından gelen geçmiş yıl zararı bulunmadığından vergi hesabına etkisi olmayacaktır. Diğer taraftan 2015 yılına ilişkin matrah artırımında bulunulmadığı için, bu yıldan gelen zararın tamamı 2016 yılı beyannamesinde mahsup edilebilecektir.

1. 2016 yılı ilk ve ikinci dönemleri için verilmiş olan geçici vergi beyannamelerinin durumu

Cari vergilendirme dönemi içerisinde “geçici vergi” beyanında bulunmak zorunda olan ticari kazanç sahipleri ve serbest meslek erbabı ile kurumlar vergisi mükellefleri 2016 yılına ait ilk ve ikinci üçer aylık geçici vergi beyanlarını 2016 Mayıs ve Ağustos aylarında vermiştir.

Bu nedenle, Maliye Bakanlığı’nca konuyla ilgili farklı bir yorum veya düzenleme getirilmemesi halinde, 2016 yılı Mart ve Haziran ayları geçici vergi beyannamelerinde geçmiş yıl zararı mahsup etmiş olan gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükelleflerinin, matrah artırımı başvurularını yaptıktan sonra 2016 yılı geçici vergi beyannameleri üzerinde matrah artırımından yararlandıkları yıllara ait geçmiş yıl zararlarının % 50’sini ilgili geçici vergi matrah beyanlarına eklemek sureti ile düzeltme beyannamesi vermeleri uygun olacaktır.

1. İşe başlama ve işi bırakma durumunda matrah artırımı

İşe başlama ve işi bırakma gibi nedenlerle kıst dönemde faaliyette bulunmuş mükellefler hakkında ilgili yıllar için belirlenen asgari matrahlar, faaliyette bulunulan ay sayısı (ay kesirleri tam ay olarak) dikkate alınarak hesaplanır.

1. Gelir ve kurumlar vergisi matrah artırımına ilişkin diğer hükümler

İstisna ve indirimler nedeniyle gelecek yıllarda matrahtan indirim konusu yapılabilecek tutarlar ile geçmiş yıl zararları bu madde hükmüne göre artırılan matrahlardan indirilemeyecektir. Yani bu mahsuplar yapılmadan, Kanun kapsamında artırılan matrahlar üzerinden hesaplanan vergilerin ödenmesi gerekmektedir.

Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu Kanun kapsamında beyan ettikleri matrahları artırmaları halinde, daha önce tevkif yoluyla ödemiş oldukları vergiler, artırılan matrahlar üzerinden hesaplanan vergilerden mahsup edilmez.

Matrah artırımında bulunan mükelleflerin yıllık gelir ve kurumlar vergisine mahsuben daha önce tevkif yoluyla ödemiş oldukları vergilerin iadesi ile ilgili taleplerine ilişkin inceleme ve tarhiyat hakkı saklıdır.

Hesaplanarak veya artırılarak ödenen vergiler, gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak kabul edilmez, mahsup ve iade konusu yapılmaz.

Matrah artırımında bulunulan vergilendirme dönemlerine ilişkin olarak, bu Kanunun yayımlandığı tarihten önce yapılıp kesinleşen tarhiyatlar ilgili dönem beyanı ile birlikte dikkate alınır.

III. Katma değer vergisinde artırım

1. Vergi artırım usulü ve oranları

6736 Sayılı Kanun’un 5. maddesi üçüncü fıkrası uyarınca katma değer vergisi mükelleflerinin, her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri (ihtirazi kayıtla verilenler dahil) beyannamelerindeki hesaplanan katma değer vergisinin yıllık toplamı üzerinden aşağıdaki tabloda yer alan oranlara göre belirlenecek katma değer vergisini vergi artırımı olarak 31 Ekim 2016 Pazartesi akşamına kadar beyan etmeleri halinde, bu mükellefler nezdinde söz konusu vergiyi ödemeyi kabul ettikleri yıllara ait vergilendirme dönemleri ile ilgili olarak katma değer vergisi incelemesi ve tarhiyatı yapılmayacaktır.

Kanun kapsamına giren yıllar itibarıyla artırımda kullanılacak vergi oranlarını gösteren tablo aşağıdadır:

Katma değer vergisi mükelleflerinin, artırıma esas alınan ilgili yılın vergilendirme dönemlerinin tamamı için artırımda bulunmaları zorunludur. Başka bir anlatımla aylık olarak vergi artırımı yapılması söz konusu değildir.

Mükelleflerin artırımda bulunmak istedikleri yıl içinde işe başlamaları ya da işi bırakmaları halinde, faaliyette bulunulan vergilendirme dönemleri için bu maddede belirtilen esaslar çerçevesinde artırımda bulunulur.

Mükelleflerin artırımda bulunmak istedikleri yıl içindeki vergilendirme dönemlerine ilişkin olarak bu Kanun’un yayımlandığı tarihten önce yapılıp kesinleşen tarhiyatlar, ilgili dönem beyanı ile birlikte dikkate alınır.

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (c) bendi ve geçici 17. maddesine göre tecil-terkin uygulamasından faydalanan mükelleflerde artırıma esas tutarın belirlenmesinde, tecil edilen vergiler hesaplanan vergiden düşülür.

Artırım talebinde bulunulan yılları izleyen dönemlerde yapılacak vergi incelemelerine ilişkin olarak artırım talebinde bulunulan dönemler için, sonraki dönemlere devreden katma değer vergisi yönünden ve artırım talebinde bulunulan dönemler için ihraç kaydıyla teslimlerden veya iade hakkı doğuran işlemlerden doğan terkin ve iade işlemleri ile ilgili inceleme ve tarhiyat hakkı saklıdır. Sonraki dönemlere devreden katma değer vergisi yönünden yapılan incelemelerde artırım talebinde bulunulan dönemler için tarhiyat önerilemez.

Yukarıdaki esaslar çerçevesinde hesaplanarak ödenen katma değer vergisi, gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak nazara alınmaz, ödenmesi gereken katma değer vergilerinden indirilmez veya herhangi bir şekilde iade konusu yapılmaz.

1. İstisna kapsamındaki teslim ve hizmetleri bulunan mükelleflerde KDV artırımı
2. İşlemlerinin tamamı istisna kapsamında olan veya hesaplanan KDV’si bulunmayan mükellefler

6736 Sayılı Kanun’un 5. maddesinin üçüncü fıkrasının b/3 numaralı bendinde;

• İlgili takvim yılı içindeki işlemlerin tamamının istisnalar kapsamındaki teslim ve

hizmetlerden oluşması veya

• Diğer nedenlerle hesaplanan katma değer vergisi bulunmaması ile
• Tecil-terkin uygulaması kapsamındaki teslimlerden oluşması,

halinde katma değer vergisi açısından inceleme ve tarhiyata muhatap olunmaması için öncelikle mükellefiyet türüne göre gelir veya kurumlar vergisi yönünden matrah artırımı yapılması gerektiği hükmü yer almaktadır. Bu mükellefler ilgili yıl/yıllar için gelir veya kurumlar vergisi matrah artırımında bulunmaları durumunda, artırılan matrahlar üzerinden % 18 oranında katma değer vergisi artırımında bulunmak suretiyle bu maddeden yararlanabileceklerdir.

2. İşlemlerinin bir kısmı istisna kapsamında olan mükellefler

İlgili takvim yılı içinde yukarıdaki işlemlerin yanı sıra vergiye tabi işlemlerin de mevcudiyeti nedeniyle hesaplanan vergisi çıkan mükelleflerin bu madde hükmüne göre ödemeleri gereken katma değer vergisi tutarı, gelir veya kurumlar vergisinden artırılan matrahlar üzerinden hesaplanacak % 18 oranındaki katma değer vergisi tutarından aşağı olamaz. Bu kapsama giren mükellefler, gelir veya kurumlar vergisi için matrah artırımında bulunmamaları halinde bu madde hükmünden yararlanamaz.

Buna göre gerek tamamı gerekse de bir kısmı yukarıda yer verilen işlemlerden oluşan mükelleflerin KDV artırımı yapabilmeleri için öncelikle gelir veya kurumlar vergisinden matrah artırımı yapmaları gerekmektedir. Bu şekilde artırılan matrahlara % 18 oranının uygulanması suretiyle bulunacak olan tutar, varsa ilgili yıla ilişkin toplam hesaplanan KDV tutarı ile karşılaştırılacak, hangisi fazla ise onun beyan edilmesi gerekecektir. İlgili yıl hesaplanan KDV tutarının bulunmaması durumunda ise artırılan gelir ve kurumlar vergisi matrahları üzerinden % 18 oranında hesaplanan vergi KDV artırımı olarak beyan edilecektir.

Bu hüküm birçok mükellefi yakından ilgilendirmektedir. Kanun’da istisna kapsamındaki işlemler ile vergiye tabi işlemlere ilişkin bir oran belirlemesi yapılmamıştır. Yani vergi artırımında bulunulması planlanan bir yılda, sadece bir aylık KDV beyannamesinde çok küçük bir istisna işlem beyan edilmiş olmasının, ilgili mükellefin bu madde kapsamına girmesi sonucunu ortaya çıkartacaktır.

Bu nedenle bütün mükellefler tarafından KDV artırımında bulunulması düşünülen yıllara ait 12 aylık KDV beyannameleri incelenerek, yukarıda yer alan işlemlerin olup olmadığı kontrol edilmelidir. Tutarı ne olursa olsun bu işlemlerden herhangi birinin, herhangi bir ayda bulunması durumunda, artırımın maliyeti kurumlar veya gelir vergisi matrah artırımının maliyeti ile birlikte dikkate alınmalıdır.

1. Hiç beyanname vermemiş veya bir kısmını vermemiş olan mükelleflerde artırım
2. Bir aylık vergilendirme dönemine tabi olan mükellefler

Bir aylık vergilendirme dönemine tabi olan katma değer vergisi mükelleflerince, artırımda bulunulmak istenilen yıl içindeki vergilendirme dönemleri ile ilgili olarak,

1. Verilmesi gereken katma değer vergisi beyannamelerinden, en az üç döneme ait beyannamenin verilmiş olması halinde, bu yıla ait dönemlerden verilmiş olan beyannamelerdeki hesaplanan katma değer vergisi tutarlarının ortalaması bir yıla iblağ edilerek, artırıma esas olmak üzere yıllık hesaplanan katma değer vergisi tutarı bulunur ve bu tutar üzerinden üçüncü fıkrada (sirkülerimizin III-A bölümü, tablo) belirtilen oranlara göre artırım tutarı hesaplanır.
2. Hiç beyanname verilmemiş ya da bir veya iki döneme ilişkin beyanname verilmiş olması halinde ise, ilgili yıl için gelir veya kurumlar vergisi matrah artırımında bulunulmuş olması şartıyla, artırılan matrah üzerinden % 18 oranında katma değer vergisi artırımında bulunmak suretiyle bu maddeden yararlanılır. Bu durumda olan adi ortaklık, kollektif ve adi komandit ortaklıklarda ortakların tamamının gelir veya kurumlar vergisi yönünden matrah artırımında bulunmaları şarttır.
3. Üç aylık vergilendirme dönemine tabi olan mükellefler

Vergilendirme dönemi üç aylık olan katma değer vergisi mükelleflerinin yıllık asgari artırım tutarı, hiç beyanname vermemiş olmaları halinde sirkülerimizin yukarıda III-C/1-b bölümünde belirtilen esaslar çerçevesinde; en az bir dönem için beyanname vermiş olmaları halinde ise sirkülerimizin III-C/1-a bölümünde belirtilen esaslar çerçevesinde belirlenir.

1. Gelir (stopaj) ve kurumlar (stopaj) vergisinde artırım

6736 Sayılı Kanun’un 5. maddesi ikinci fıkrası uyarınca, Mükellefler, bu fıkrada belirtilen şartlar dâhilinde gelir (stopaj) veya kurumlar (stopaj) vergisini artırdıkları takdirde, kendileri nezdinde söz konusu vergiyi ödemeyi kabul ettikleri yıllara ait vergilendirme dönemleri ile ilgili olarak artırıma konu ödemeler nedeniyle gelir (stopaj) veya kurumlar (stopaj) vergisi incelemesi ve tarhiyatı yapılmaz.

1. Ücret ödemeleri üzerinden yapılacak vergi artırımı
2. Artırım usulü ve oranları

Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendi uyarınca hizmet erbabına ödenen ücretlerden vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanların, her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri (ihtirazi kayıtla verilenler dahil) muhtasar beyannamelerinde yer alan ücret ödemelerine ilişkin gayrisafi tutarların yıllık toplamı üzerinden, aşağıdaki tabloda yer alan oranda hesaplanacak gelir vergisini, 31 Ekim 2016 tarihine kadar idareye başvurarak artırımda bulunmayı kabul etmeleri halinde, bu mükellefler nezdinde söz konusu vergiyi ödemeyi kabul ettikleri yıllara ait vergilendirme dönemleri ile ilgili olarak ücret yönünden gelir (stopaj) vergisi incelemesi ve tarhiyat yapılmayacaktır.

2. Hiç beyanname vermemiş veya bir kısmını vermemiş olan mükelleflerde artırım

Gelir (stopaj) vergisi artırımında bulunulan yıl içinde yer alan vergilendirme dönemlerine ilişkin olarak;

1. Verilmesi gereken muhtasar beyannamelerden, en az bir döneme ilişkin beyanname verilmiş olması halinde, beyan edilmiş ücret ödemelerine ilişkin gayrisafi tutar ortalaması alınmak suretiyle bir yıla iblağ edilerek, artırıma esas olmak üzere yıllık ücretler üzerinden gelir (stopaj) vergisi matrahı bulunur ve bu tutar üzerinden yukarıdaki tabloda belirtilen oranlarda gelir vergisi hesaplanır.
2. Hiç beyanname verilmemiş olması halinde, her ay için hesaplanacak asgari gelir (stopaj) vergisine esas olmak üzere en az,
3. Bu Kanun’un yayımlandığı tarihten (19 Ağustos 2016) önce ilgili yılda verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerinde bildirilen ortalama işçi sayısı kadar işçi,
4. İlgili yılda aylık prim ve hizmet belgesinin hiç verilmemiş olması halinde, bu Kanun’un yayımlandığı tarihe (19 Ağustos 2016) kadar verilmiş olmak şartıyla, izleyen vergilendirme dönemlerinde verilen ilk aylık prim ve hizmet belgesindeki işçi sayısı kadar işçi,
5. Bu Kanun’un yayımlandığı tarihe (19 Ağustos 2016) kadar aylık prim ve hizmet belgesinin hiç verilmemiş olması halinde en az iki işçi,

çalıştırıldığı kabul edilmek ve ilgili yılın son vergilendirme döneminde geçerli olan asgari ücretin brüt tutarı esas alınarak hesaplanan gelir (stopaj) vergisi matrahı üzerinden yukarıdaki tabloda belirtilen oranlarda gelir vergisini ödemek suretiyle bu maddeden yararlanılır.

1. Diğer ödemeler üzerinden yapılacak vergi artırımı
2. Artırım usulü ve oranları

Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinin birinci fıkrasının;

–   (2) numaralı bendi (Serbest meslek),

–   (3) numaralı bendi (Yıllara sari inşaat ve onarım işleri), (YSİOİ)

–   (5) numaralı bendi (Kira),

–   (11) numaralı bendi (Çiftçilerden alınan mal ve hizmetler)

–   (13) numaralı bendi (Vergiden muaf esnaftan alınan mal ve hizmetler)

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15. maddesinin birinci fıkrasının;

–   (a) bendi (Yıllara sari inşaat ve onarım işleri),

–   (b) bendi (Kooperatiflerden kiralanan gayrimenkuller),

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 30. maddesinin birinci fıkrasının;

–   (a) bendi (Yıllara sari inşaat ve onarım işleri)

uyarınca vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanların, ilgili yıl içinde verdikleri (ihtirazi kayıtla verilenler dâhil) muhtasar beyannamelerinde (ilgili yıl içinde verilen muhtasar beyannamelerde beyan edilen tutarlar bir yıla iblağ edilmeksizin) yer alan söz konusu ödemelerine ilişkin gayrisafi tutarların yıllık toplamı üzerinden aşağıdaki tabloda yer verilen oranlarda hesaplanacak vergileri 31 Ekim 2016 Pazartesi akşamına kadar idareye başvurarak artırımda bulunmayı kabul etmeleri halinde, bu mükellefler nezdinde söz konusu vergiyi ödemeyi kabul ettikleri yıllara ait vergilendirme dönemleri ile ilgili olarak bu ödemeler yönünden gelir (stopaj) veya kurumlar (stopaj) vergisi incelemesi ve tarhiyatı yapılmayacaktır.

2. Hiç beyanname vermemiş veya beyannamesinde ilgili ödeme türüne yer vermemiş olan mükelleflerde artırım

Yıl içinde hiç muhtasar beyanname verilmemiş olması veya muhtasar beyanname verilmekle birlikte artırılması istenen ödeme türünün beyannamede bulunmaması halinde, aşağıdaki tablodaki asgari tutarların yanlarında gösterilen oranlarla çarpılması suretiyle bulunacak olan vergiler ödenerek bu imkandan yararlanılabilecektir.

Kanunda söz konusu asgari tutarlar, bilanço usulüne göre defter tutan gelir vergisi mükellefleri ile sadece gayrimenkul sermaye iradı (GMSİ) dolayısıyla beyanname veren gelir vergisi mükellefleri için belirlenen asgari gelir vergisi matrah tutarlarının belli bir oranı şeklinde belirlenmiştir. Aşağıdaki tabloda hesaplamada hangi tutardan yararlanıldığına ilişkin bilgilere de parantez içinde yer verilmiştir.

1. Gelir (stopaj) ve kurumlar (stopaj) vergisinde artırıma ilişkin diğer hükümler

Bu şekilde artırımda bulunulması durumunda ayrıca gelir veya kurumlar vergisi matrah artırımında bulunulmuş olma şartı aranmaz.

Gelir (stopaj) ve kurumlar (stopaj) vergisi artırımında bulunmak isteyenlerin, yıl içinde işe başlamaları ya da işi bırakmaları halinde faaliyette bulunulan vergilendirme dönemleri için (ay kesirleri tam ay olarak dikkate alınmak suretiyle) bu maddede belirtilen esaslar çerçevesinde artırımda bulunulur.

Gelir (stopaj) ve kurumlar (stopaj) vergisi artırımında bulunulan yıl içinde yer alan vergilendirme dönemlerine ilişkin olarak, bu Kanun’un yayımlandığı tarihten önce yapılıp kesinleşen tarhiyatlar ilgili dönem beyanı ile birlikte dikkate alınır.

Bu madde hükmüne göre artırıma esas ücret tutarı ile matrahlar, gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz. Artırımından yararlanılarak hesaplanan gelir vergisine herhangi bir istisna ve indirim uygulanmaz.

1. Matrah artırımına ilişkin ortak hükümler
2. Başlanmış olan incelemeler ve matrah artırımı

Bu Kanun’a göre matrah veya vergi artırımında bulunulması, bu Kanun’un yayımlandığı tarihten önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerine engel teşkil etmez. Ancak, artırımda bulunan mükellefler hakkında başlanılan vergi incelemeleri ve takdir işlemlerinin, bu Kanun’un yayımlandığı tarihi (19 Ağustos 2016) izleyen ayın başından itibaren bir ay içerisinde sonuçlandırılamaması halinde, bu işlemlere devam edilmez.

Diğer taraftan Kanun’un 5. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi (tevkif suretiyle ödenmiş olan vergilerin iadesi) ile üçüncü fıkrasının (e) bendi (sonraki dönemlere devreden katma değer vergisi yönünden ve ihraç kaydıyla teslimlerden veya iade hakkı doğuran işlemlerden doğan terkin ve iade işlemleri) kapsamında devam eden incelemeler için bu hüküm geçerli değildir.

Bu süre içerisinde sonuçlandırılan vergi incelemeleri ile ilgili tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri dikkate alınmaz. İnceleme veya takdir sonucu tarhiyata konu matrah veya vergi farkı tespit edilmesi halinde, inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce artırımda bulunulmuş olması şartıyla, inceleme ve takdir sonucu bulunan fark, bu Kanunun matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümleri ile birlikte değerlendirilir. İnceleme ve takdir işlemlerinin sonuçlandırılmasından maksat, inceleme raporları ve takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettirilmesidir.

Kanun 19 Ağustos 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandığından yukarıdaki hükümlerden yararlanmak isteyen mükelleflerin matrah artırımına başvuru için son tarih olan 31 Ekim 2016’yı beklemeden, en kısa zamanda matrah veya vergi artırımında bulunmalarının uygun olacağı anlaşılmaktadır.

1. Kaçakçılık suçları ve matrah artırımı

Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinin (b) fıkrasında; vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananların, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı hükmü yer almaktadır.

Maddede ayrıca sahte belge, gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge olarak tanımlanmıştır.

6736 Sayılı Kanun’un 5. maddesi dokuzuncu fıkrası uyarınca, VUK 359. maddenin (b) fıkrasındaki, defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenlerin matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümlerden yararlanamayacağı hüküm altına alınmıştır.

1. Diğer hususlar

Daha önce nezdinde vergi incelemesi yapılmış olan mükellefler, vergi incelemesi yapılan yıllar için de artırımda bulunabilirler. İdarenin, artırımda bulunulmayan yıllar veya dönemler için vergi incelemesi yapma hakkı saklıdır.

Artırılan matrahlar nedeniyle geçici vergi hesaplanmaz ve tahsil olunmaz. Matrah veya vergi artırımı dolayısıyla mükelleflerce verilen yıllık, muhtasar ve katma değer vergisi beyannameleri ve diğer beyannameler için damga vergisi alınmaz.

Matrah veya vergi artırımında bulunulması, Vergi Usul Kanunu’nun defter ve belgelerin muhafaza ve ibrazına ilişkin hükümlerinin uygulanmasına engel teşkil etmez.

Hesaplanan veya artırılan gelir, kurumlar ve katma değer vergilerinin bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi şarttır. Bu vergilerin bu Kanunda belirtilen şekilde ödenmemesi halinde, 6183 sayılı Kanun’un 51. maddesine göre belirlenen oranın (19 Ekim 2010 tarihinden itibaren aylık % 1,4 olarak uygulanmaktadır) bir kat fazlası oranında uygulanacak gecikme zammıyla birlikte takip ve tahsiline devam olunur.

Mükelleflerin bu Kanun’a göre matrah veya vergi artırımı yaptıkları dönemlere ilişkin olarak kanuni süresinde vermedikleri anlaşılan beyannameler nedeniyle Vergi Usul Kanunu’nun usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarına ilişkin hükümleri uygulanmaz.

Bu Kanun hükümlerine göre matrah veya vergi artırımı ile ilgili olarak doğru beyan edilmemesi veya vergi hataları nedeniyle eksik tahakkuk eden vergiler, ilk taksit ödeme süresinin sonunda tahakkuk etmiş sayılır ve bu Kanun’da açıklandığı şekilde tahsil edilir.

1. Matrah veya vergi artırımı için başvuru süresi

Sirkülerimizin vergi türlerine göre matrah ve vergi artırımına ilişkin bölümlerinde de belirtildiği üzere, mükelleflerin bu hükümlerden yararlanabilmek için matrah ve vergi artırımlarını bu Kanun’un yayımlandığı tarihi izleyen 2. ayın sonuna kadar yapmaları gerekmektedir. Kanun 19 Ağustos 2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlandığına göre, en geç 31 Ekim 2016, Pazartesi günü akşamına kadar başvurularak matrah ve vergi artımına ilişkin işlemlerin yapılması gerekmektedir.

VII. Artırılan vergiler ile artırılan matrahlar üzerinden hesaplanan vergilerin ödenme süresi ve taksitler

1. Vergilerin ödeme süreleri

6736 Sayılı Kanun’un 10. maddesinde Maliye Bakanlığı’na bağlı tahsil dairelerine ödenecek tutarların defaten veya ilk taksiti bu Kanun’un yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü aydan başlamak üzere ikişer aylık dönemler halinde azami 18 eşit taksitte ödenmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır. Bu Kanun’a göre ödenecek taksitlerin ödeme süresinin son gününün resmi tatile rastlaması halinde süre tatili izleyen ilk iş günü mesai saati sonunda biter.

Buna göre Kanun 19 Ağustos 2016 tarihinde yayımlandığından, Kanun kapsamında artırılan vergiler ile artırılan matrahlar üzerinden hesaplanan vergilerin defaten ödenmek istenmesi durumunda 30 Kasım 2016, Çarşamba günü sonuna kadar bu ödemenin yapılması gerekmektedir. Bu durumda ödenen tutara Kanun’un yayımlandığı tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için herhangi bir faiz uygulanmayacaktır. Taksit seçeneğinin tercih edilmesi durumunda da ilk taksitin aynı süre içerisinde ödenmesi gerekmektedir. Sonraki taksitler ikişer aylık dönemler halinde (Ocak sonu, Mart sonu, Mayıs sonu… gibi) ödenebilecektir.

1. Taksitle ödenmesi halinde uygulanacak faiz ve taksit tutarlarının hesabı

Hesaplanan tutarların taksitle ödenmek istenmesi halinde, borçluların başvuru sırasında altı, dokuz, oniki veya onsekiz eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birini tercih etmeleri şarttır. Tercih edilen taksit süresinden daha uzun bir sürede ödeme yapılamaz.

Taksitle yapılacak ödemelerde ilgili maddelere göre belirlenen tutar;

1)      Altı eşit taksit için (1,045),

2)      Dokuz eşit taksit için (1,083),

3)      Oniki eşit taksit için (1,105),

4)      Onsekiz eşit taksit için (1,15),

katsayısı ile çarpılır ve bulunan tutar taksit sayısına bölünmek suretiyle ikişer aylık dönemler halinde ödenecek taksit tutarı hesaplanır.

Örneğin: 2011 yılına ilişkin kurumlar vergisinden matrah artırımı yapan bir kurum tarafından ödenecek vergi 600.000 TL olarak hesaplanmıştır. Kurum bu tutarı 12 taksitte ödemeye karar vermiştir. Buna göre ödeyeceği toplam tutar 663.000 TL, her bir taksit tutarı da (600.000 * 1,105) /12 formülüyle hesaplanan 55.250 TL olacaktır.

Bu Kanun hükümlerinden yararlanmak üzere başvuruda bulunan borçlulara tercih ettikleri taksit süresine uygun ödeme planı verilir. Ancak, tercih edilen süreden daha kısa sürede ödeme yapılması halinde ödenecek tutar ilgili katsayıya göre düzeltilir.

VIII. Yürürlük

Sirkülerimizin konusunu oluşturan matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümler Kanun’un Resmi Gazete’de yayımı tarihi olan 19 Ağustos 2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

6736 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun’a ulaşmak için tıklayınız .

Bilgilerinize Sunulur.

Saygılarımızla,

GÜRELİ YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK

VE BAĞIMSIZ DENETİM HİZMETLERİ A.Ş.