VERGİ SİRKÜLERİ

SİRKÜLER TARİHİ : 2.8.2024

SİRKÜLER NO : 2024/41
 

VERGİ KANUNLARINDA DEĞİŞİKLİKLER YAPAN 7524 SAYILI KANUN YAYIMLANDI

(7524 Sayılı Vergi Kanunları İle Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 02/08/2024 tarih, 32620 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanmıştır.)

Yayımlanan kanun ile vergi kanunlarında değişiklikler yapılmış olup, getirilen önemli mali düzenlemeler aşağıda özetlenmiştir:

1. I. Gelir Vergisi Kanunu’nda (GVK) Yapılan Değişiklikler:

1. 1.Tekno-girişim Şirketlerinde Çalışanlara Bedelsiz veya İndirimli Olarak Verilen Pay Senetlerinin Rayiç Değerinin Bir Yıllık Brüt Ücret Tutarını Aşmayan Kısmı Gelir Vergisinden İstisna Tutulmuştur.

Yayımlanan kanunun 2. maddesinde getirilen değişiklik ile GVK’nun mülga 17. maddesi yeniden düzenlenerek, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenen kriterlere göre tekno-girişim şirketi niteliğini haiz işverenlerce, hizmet erbabına bedelsiz veya indirimli olarak verilen ve ücret niteliğinde kabul edilen pay senetlerinin verildiği tarihteki rayiç değerinin, hizmet erbabının o yıldaki bir yıllık brüt ücret tutarını aşmayan kısmı gelir vergisinden istisna tutulmuştur.

Getirilen düzenlemeye göre, hizmet erbabı tarafından bu şekilde iktisap edilen pay senetlerinin; iktisap tarihinden itibaren üç tam yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin tamamı, dört ila altı yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin %75’i, yedi ila on iki yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin %25’i, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecek olup, bu şekilde istisna nedeniyle zamanında alınmayan vergilere ilişkin zamanaşımı süresi, hizmet erbabına bedelsiz veya indirimli olarak verilen pay senetlerinin hizmet erbabı tarafından elden çıkarıldığı tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren başlayacaktır.

Değişiklik 2 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

1. 2.Ticari ve Mesleki Kazançlarda Günlük Hasılat Tespiti Suretiyle Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi Matrahının Belirlenmesi.

Yayımlanan kanunun 3. maddesinde getirilen değişiklik ile GVK’nun mülga 69. maddesi yeniden düzenlenerek, ticari ve mesleki kazançlarda İdare’ce günlük hasılat tespitine ve gelir vergisi matrahının belirlenmesine olanak tanınmıştır.

Kurumlar vergisi mükellefleri hakkında da uygulanacağı belirlenen düzenleme ile, ticari veya mesleki faaliyetleri nedeniyle mükellef olanlara yönelik, Vergi Usul Kanununun (VUK) 127. maddesi kapsamında günlük hasılat tutarlarını tespit etmek amacıyla bir ayda üçten, bir takvim yılında on ikiden az olmamak kaydıyla bu madde hükümlerine göre işlem tesis edilmek üzere yoklama yapılabilecektir.

İdarece yapılan yoklamalar sonucu tespit edilen günlük hasılat tutarları ortalamasından hareketle aylık hasılat tutarı hesaplanacak, bu şekilde tespit edilen aylık hasılat tutarlarının toplamı, tespit yapılan ay sayısına bölünmek suretiyle aylık ortalama hasılat tutarı belirlenir. Aylık ortalama hasılat tutarı, faaliyette bulunulan ay sayısı ile çarpılmak suretiyle mükelleflerin ilgili takvim yılı hasılatları tespit edilecektir.

Tespit edilen hasılat tutarları ile;

1. a) Bilanço esasına göre defter tutanlar için ilgili takvim yılına ait gelir tablosunda yer alan brüt satış tutarı,
2. b) İşletme hesabı esasına göre defter tutanlar için ilgili takvim yılına ait işletme hesap özetinde yer alan dönem içinde elde edilen hasılat tutarı,
3. c) Serbest meslek kazanç defteri tutanlar için ilgili takvim yılına ait serbest meslek kazanç bildiriminde yer alan gayrisafi hasılat tutarı,

arasındaki fark %20’den fazla olan mükellefler VUK’nun 370. maddesi kapsamında izaha davet edilecek ve izahın değerlendirilmesi anılan madde hükmüne göre yapılacaktır.

Belirtilen düzenleme, 1 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe girecektir.

1. 3. 6563 Sayılı Kanun kapsamında Hizmet Sağlayıcılarına ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılarına Faaliyetleri Dolayısıyla Yapılan Ödemeler ile Cumhurbaşkanınca Belirlenen Sektör ve Faaliyet Konuları Dikkate Alınarak Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Gerçek Kişilere Yapılan Ödemeler Üzerinden Vergi Tevkifatı Yapılması Öngörülmüştür.

Yayımlanan kanunun 4. maddesiyle GVK’nun 94. maddesinin birinci fıkrasına ilave edilen;

• 19 no’lu bent ile, 23/10/2014 tarihli ve 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, mezkûr Kanun kapsamındaki faaliyetleri dolayısıyla hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına yaptıkları ödemeler ve,
• 20 nolu bent ile Cumhurbaşkanınca belirlenen sektörler veya faaliyet konularına ilişkin mal ve hizmet alımlarına yönelik yapılan ödemeler,

gelir vergisi tevkifatı kapsamına alınmıştır.

Aynı değişiklikle GVK’nun 94. maddesinin 8. fıkrasına yapılan ilave ile, Cumhurbaşkanı anılan bentler kapsamındaki vergi kesintisine tabi ödemeler için faaliyet konuları, ödeme türleri, sektörler, iş grupları ve iş nevileri itibarıyla ayrı ayrı veya birlikte farklı oranlar tespit etmeye yetkili kılınmıştır.

Getirilen düzenleme, 1 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe girecektir.

1. II. Kurumlar Vergisi Kanununda (KVK) Yapılan Değişiklikler:

7524 Sayılı Kanun’la KVK’da yapılan değişiklikler aşağıda açıklanmış, aynı Kanunla KVK metnine eklenen Ek ve Geçici Maddelerle ihdas edilmiş olan “Yerel ve Küresel Asgari Kurumlar Vergisi” ile ilgili açıklamalara ise sirkülerimizin sonunda yer verilmiştir.

1. 1. Fon ve Ortaklıkların (Emeklilik Yatırım Fonları Hariç) Elde Ettikleri Kazançların İstisna Kapsamında Olması İçin Sahip Oldukları Taşınmazlardan Elde Ettikleri Kazançların Dağıtılması Şartı Getirilmiştir.

7524 sayılı Kanun’un 32. maddesi ile, taşınmazlara yatırım yapan fon ve ortaklıkların, ticari mal niteliğinde olanlar dahil sahip oldukları taşınmazlardan elde ettikleri kazançların %50’sinin, elde edildiği hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken ayı izleyen ikinci ayın sonuna kadar ortaklarına kâr payı olarak dağıtmaları istisnanın temel koşulu olarak düzenlenmiştir. Kar dağıtımına konu kazanç sadece bahse konu taşınmazlardan elde edilen kazançlara yönelik olup, bu gelirler dışındaki kazançların dağıtım zorunluluğu bulunmamaktadır.

Düzenleme ile ayrıca, kar dağıtım şartım sağlamayan ve bu nedenle istisnadan faydalanamayan yatırım fon ve ortaklıklarından kâr payı elde eden kurumların, iştirak kazançları istisnasından faydalanabilmesine imkân sağlanmıştır.

Düzenleme 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere yürürlüğe girmiştir.

1. 2. 6563 Sayılı Kanun kapsamında Tam Mükellef Kurum Hizmet Sağlayıcılarına ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılarına Bu Faaliyetleri Dolayısıyla Yapılan Ödemeler Kurumlar Vergisi Kesintisi Kapsamına Alınmıştır.

7524 sayılı Kanun’un 33. maddesiyle KVK’nun 15. maddesinin  birinci fıkrasına yapılan ilave ile,  6563 sayılı Kanun kapsamında elektronik ticaret pazar yerlerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayan aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, mezkur Kanun hükümlerine göre faaliyette bulunan hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına faaliyetleri dolayısıyla yaptıkları ödemeler vergi kesintisi kapsamına alınmıştır.

Düzenleme, 1 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe girecektir.

1. 3. 6563 sayılı Kanun kapsamında Türkiye’de İşyeri veya Daimi Temsilcisi Bulunan Dar Mükellef Hizmet Sağlayıcılarına ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılarına Bu Faaliyetleri Dolayısıyla Yapılan Ödemeler Kurumlar Vergisi Kesintisi Kapsamına Alınmıştır.

7524 sayılı Kanun’un 34.  maddesiyle KVK’nun 30. maddesinin birinci fıkrasına yapılan ilave ile, 6563 sayılı Kanun kapsamında elektronik ticaret pazar yerlerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayan aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, mezkur Kanun hükümlerine göre faaliyet gösteren ve Türkiye’de işyeri veya daimi temsilcisi bulunan dar mükellef hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına faaliyetleri dolayısıyla yaptıkları ödemeler vergi kesintisi kapsamına alınmıştır.

Düzenleme, 1 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe girecektir.

1. 4. Kurumlar Vergisi Oranının Yüzde 30 Olarak Uygulanacağı Kurumların Kapsamı Genişletilmiştir.

7524 sayılı Kanun’un 35. maddesiyle KVK’nun 32. maddesinin birinci fıkrasında yapılan değişiklik ile, 3996 sayılı Kanuna göre yap-işlet-devret modeli çerçevesinde gerçekleştirilen projeler ile 6428 sayılı Kanuna göre kamu özel iş birliği modeli çerçevesinde yürütülen projelerde faaliyette bulunan kurumların tüm faaliyet kazançları üzerinden %30 oranında kurumlar vergisi kapsamına alınmıştır.

Yukarıda açıklanan düzenleme, 2025 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlara, özel hesap dönemine tabi olan kurumların ise 2025 takvim yılında başlayan özel hesap dönemi ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına uygulanmak üzere yürürlüğe girmiştir.

1. 5. Yurtiçi Asgari Kurumlar Vergisi Uygulamaya Girmiştir.

7524 sayılı Kanun’un 36. maddesiyle KVK’nun 32/B maddesinden sonra gelmek üzere eklenen Madde 32/C ile getirilen düzenleme ile, KVK’nun 32. maddesi çerçevesinde hesaplanan kurumlar vergisi, kurumların indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının %10’undan az olamayacaktır.

Bu hesaplamada;

• KVK’nun 5. maddesinde düzenlenen,

o   tam mükellef kurumlardan elde edilen iştirak kazançları istisnası,

o   emisyon primi kazanç istisnası,

o   sahip olunan taşınmazlardan elde edilen kazançlar dışında KVK’nun 5. maddesi birinci fıkrasının (d) bendinde sayılan yatırım fon ve ortaklıklarının istisna kazançları,

o   risturn istisnası,

o   fînansal kiralama şirketleri ve varlık kiralama şirketleri ile yapılan sat geri kirala işlemlerinden elde edilen kazançlara uygulanan istisna,

·         Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı gemilerin işletilmesi ve devrinden elde edilen kazançlara uygulanan istisna,

·         Serbest Bölgeler Kanunu kapsamında vergiden istisna edilen kazançlar,

·         KVK’nun 10. maddesinde düzenlenen girişim sermayesi fonu indirimi ve korumalı işyeri indirimi,

·         4691 sayılı Kanun kapsamındaki kazanç istisnası ile kurumlar vergisi matrahından indirim konusu yapılabilen Ar-Ge ve tasarım indirimleri,

dikkate alınmayacaktır.

Madde düzenlemesine göre:

• Yurt içi asgari kurumlar vergisinden, 32. maddenin altıncı, yedinci ve sekizinci fıkraları uyarınca indirimli oran uygulaması nedeniyle alınmayan vergi ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından alınmış olan teşvik belgelerindeki yatırıma katkı tutarlarının kullanılması nedeniyle 32/A maddesi hükmüne istinaden ilgili hesap döneminde alınmayan vergi indirilir ve ödenmesi gereken yurt içi asgari kurumlar vergisi belirlenir.
• Yurt içi asgari kurumlar vergisi geçici vergi dönemleri için de uygulanacaktır.
• İlk defa faaliyete başlayan kurumlar hakkında faaliyete başlanılan hesap döneminden itibaren üç hesap dönemi boyunca bu madde hükümleri uygulanmayacaktır.
• “İndirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancı” ibaresi, hesap dönemi sonundaki ticari bilanço kârına kanunen kabul edilmeyen giderlerin eklenmesiyle bulunan tutarı ifade eder.
• Yurt içi asgari kurumlar vergisi oranını; sektörler, faaliyet konusu, iş kolları ya da üretim alanları itibarıyla ayrı ayrı ya da birlikte sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmaya Cumhurbaşkanı, maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilidir.

Yurtiçi asgari kurumlar vergisi düzenlemesi, 2025 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlara, özel hesap dönemine tabi olan kurumların ise 2025 takvim yılında başlayan özel hesap dönemi ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına uygulanmak üzere yürürlüğe girmiştir.

III. Katma Değer Vergisi Kanununda Yapılan Değişiklikler:

1. 1. Gezi, Eğlence, Spor ve Amatör Balıkçılık Gibi Faaliyetlerde Kullanılan Taşıma Araçlarına Liman ve Hava Meydanlarında Yapılan Hizmetlere Tanınan KDV İstisnası Kaldırıldı.

Gezi, eğlence, spor ve amatör balıkçılık gibi faaliyetlerde kullanılan taşıma araçları yayımlanan kanunun 17. maddesiyle getirilen düzenleme ile, KDV Kanununun 13. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca, deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında yapılan hizmetlere tanınan KDV istisnası kapsamından çıkartılmıştır.

Düzenleme, 1 Eylül 2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

1. 2. Ulusal Güvenlik Kuruluşlarınca Yurt İçinde Teslimleri KDV İstisnası Kapsamında Olmayan Eşyaların İthalatı ile Engellilerin Kullanımına Mahsus Eşyalardan Yurt İçinde Teslimleri KDV İstisnası Kapsamında Olmayanların İthalatı, “KDV İthalat İstisnası” Kapsamından Çıkartılmıştır.

Yayımlanan kanunun 18. maddesiyle KDV Kanununun 16. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) bendinde yapılan değişiklik ile yurt içinde teslimleri KDV istisnası kapsamında olmayan eşyaların ulusal güvenlik kuruluşlarınca ithalatı ile engellilerin kullanımına mahsus eşyalardan yurt içinde teslimleri KDV istisnası kapsamında olmayanların ithalatı, anılan bentde düzenlenen “KDV İthalat İstisnası” kapsamından çıkartılmıştır.

Diğer yandan söz konusu eşyalardan yurtiçinde teslimleri KDV’den istisna edilmiş olanlarının ithali durumunda, bu eşyalara KDV Kanununun 16. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (a) bendinde düzenlenen “KDV İthalat İstisnası” uygulanmaya devam edilecektir.

Değişiklik 1 Kasım 2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

1. 3. Birleşme, Devir ve Bölünme işlemleri Dolayısıyla Faaliyet, Sona Eren Mükelleflerde İndirilemeyen KDV’nin Bunları Devralan Mükelleflerde İndirilmesi Vergi İncelemesi Şartına Bağlanmıştır.

Yayımlanan kanunun 19. maddesiyle KDV Kanununun 17. maddesinin (4) numaralı fıkrasının (c) bendinde yapılan değişiklik ile, birleşme, devir ve bölünme işlemleri dolayısıyla faaliyetini bırakan, bölünen veya infisah eden mükelleflerin bünyesinde bulunan sonraki döneme devreden KDV tutarlarının devralan mükellefte indirilebilmesi için bu KDV’nin doğruluğuna ilişkin vergi incelemesinin VUK’da düzenlenen zamanaşımı süreleri ile bağlı olmaksızın yapılması ve inceleme sonucuna göre indirim hakkının kullandırılması hükme bağlanmıştır.

Getirilen değişiklik, 2 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

1. 4. 1 Ocak 2030 Tarihinden İtibaren, Beş Yıldan Daha Fazla Süredir İndirilemeyen Katma Değer Vergilerinin İndirim Hakkı Kaldırılarak, Bu Vergilerin Gelir veya Kurumlar Vergisi Matrahının Tespitinde Gider Olarak Dikkate Alınabileceği Düzenlenmiştir.

KDV Kanununun 30. maddesinin birinci fıkrasına ve 58. maddesine yayımlanan kanunun 20. ve 22. maddeleri ile yapılan ilaveler ile, beş takvim yılı süresince indirim yoluyla giderilemeyen katma değer vergilerinin indirim hakkının kaldırılarak, söz konusu katma değer vergilerinin sonraki döneme devreden katma değer vergisi hesabından çıkarılarak özel bir hesaba alınacağı düzenlenmiştir.

Özel hesaba alınan sonraki döneme devreden katma değer vergisi, üç yıl içinde mükellefler tarafından yapılacak talep üzerine, VUK’da düzenlenen zamanaşımı süreleri ile bağlı olmaksızın talep tarihinden itibaren bir yıl içerisinde yapılacak vergi incelemesi sonucunda incelemenin tamamlandığı yıla ilişkin gelir veya kurumlar vergisinin tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. Bu suretle talepte bulunulmayan katma değer vergisi gider yazılamayacaktır.

Getirilen düzenlemede, Hazine ve Maliye Bakanlığı, bu maddenin uygulanmasında vergi incelemesi dışında farklı usuller tespit etmeye, maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkili kılınmıştır.

Açıklanan değişiklikler, 1 Ocak 2030 tarihinde yürürlüğe girecektir. Bu suretle 2025-2029 takvim yıllarına ilişkin vergilendirme dönemlerinin tamamında yer alan sonraki döneme devreden KDV tutarlarının en düşük olan tutarı, 1.1.2030 tarihinden itibaren indirim hesaplarından çıkarılarak özel bir hesaba alınacaktır. Aradaki dönemlerden herhangi birisinde mükellefin ödenecek KDV’nin bulunması halinde, beş takvim yılının hesabına ödenecek KDV çıkan dönemi izleyen takvim yılından itibaren başlanacaktır. Mükelleflerin bu dönemlerden herhangi birisinde iade talep etmiş olmasının bu hesaba etkisi olmayacaktır.

1. 5. KDV İadesinde İade Taleplerinin Vergi İnceleme Raporu Sonucuna Göre Yerine Getirilmesinin Esas Olduğu Düzenlenmiştir.

Yayımlanan kanunun 21. maddesi ile KDV Kanununun 36. maddesinin ikinci fıkrasına yapılan ilaveyle, KDV iade hakkı doğuran işlemlerden kaynaklanan iade taleplerinin vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilmesinin esas olduğu düzenlennmiştir. Düzenleme sonucunda, vergi incelemesi devam eden iade taleplerinin inceleme sonucu beklenmeksizin yerine getirilmesi mümkün olmayacaktır.

Getirilen değişiklik, 1 Eylül 2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

1. 6. 6 Şubat 2023 Tarihinde Meydana Gelen Depremlerden Etkilenen Yerlerde Bağışlanan Taşınmazlara 2025 Yılı Sonuna Kadar KDV İstisnası Uygulanacaktır.

Yayımlanan kanunun 23. maddesiyle KDV Kanununa eklenen Geçici Madde 45 ile, 6.2.2023 tarihinde meydana gelen depremler nedeniyle genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, genel bütçeli kamu idareleri ile yabancı devlet kurum ve kuruluşları arasında imzalanan protokol kapsamında genel bütçeli kamu idarelerine bağışlanmak üzere, konut, iş yeri, okul, öğrenci yurdu, hastane, ibadethane, kültür ve sanat merkezi, kütüphane gibi taşınmazların inşasına ilişkin yabancı devlet kurum ve kuruluşlarına 1.1.2024 tarihinden itibaren yapılan teslim ve hizmetler ile bu yerlerde genel bütçeli kamu idareleri ile yabancı devlet kurum ve kuruluşları arasında imzalanan protokol kapsamında genel bütçeli kamu idarelerine bağışlanacak konutların yabancı devlet kurum ve kuruluşlarına teslimi 31.12.2025 tarihine kadar katma değer vergisinden istisna edilmiştir.

Aynı maddede, bu kapsamda yapılan teslim ve hizmetler nedeniyle yüklenilen vergilerin vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan vergiden indirileceği, indirim yoluyla telafi edilemeyen vergiler KDV Kanununun 32. maddesi hükmü uyarınca istisna kapsamında işlem yapan mükellefin talebi üzerine iade edileceği düzenlenmiştir.

Madde hükmü, 2 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

1. IV. Serbest Bölgelerde Faaliyette Bulunan Mükelleflerin İmal Ettikleri Ürünlerin Satışına Tanınan Kazanç İstisnası “Münhasıran İhracat Satış Kazançları” İle Sınırlandırılmıştır.

7524 sayılı Kanun’un 24. maddesi ile 6.6.1985 tarihli ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun geçici 3. maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinde yapılan değişiklik ile, serbest bölgelerde üretim faaliyetinde bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin münhasıran yurt dışına yaptıkları satışlardan (ihracattan) elde ettikleri kazançlara tanınan istisna uygulaması devam ederken, bu mükelleflerin yurt içine yaptıkları satışlardan elde ettikleri kazançlara tanınan istisna ise kaldırılmıştır.

Değişiklik 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere yürürlüğe girmiştir.

1. V. Vergi Usul Kanunu’nda (VUK) Yapılan Değişiklikler:

1. 1. Sahte Belge Düzenlenmek Amacıyla Mükellefiyet Tesis Ettirdiği Vergi İnceleme Raporu İle Tespit Edilenlerin Mükellefiyet Tesisine Yönelik Teminat Uygulamasında Yeni Düzenlemeler Yapılmıştır.

7524 sayılı Kanun’un 5. maddesiyle VUK’nun 153/A maddesinde yapılan düzenlemeler ile, sahte belge düzenlenmek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiği vergi inceleme raporu İle tespit edilen ve mükellefiyet kayıtları bu nedenle terkin edilenlerin mükellefiyet tesisine yönelik olarak bu mükelleflerce verilmesi öngörülen teminat şartlarında değişiklikler yapılarak, anılan madde kapsamındaki mükelleflerden istenilecek teminatın üst sınırı belirlenmiş; maddenin üçüncü ve dördüncü fıkraları kapsamında istenilen teminatın verilme süresi 30 günden 60 güne çıkarılmış ve üçüncü fıkra kapsamında yükümlülüklerini öngörülen şekilde yerine getiren mükelleflere teminatın iade edilmesi ve birinci fıkrada sayılan kişilerin teminat isteme tarihi itibari ile tahakkuk etmiş tüm vergi borçlarından sorumlu olmamaları sağlanmıştır.

Getirilen değişiklik, 2 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

1. 2. VUK’nun Mükerrer 257. Maddesi İle Hazine ve Maliye Bakanlığı’na Tahsilat ve Ödemelerin Tevsik Zorunluluğuna İlişkin Verilen Yetkinin Kapsamı Genişletilmiştir.

7524 sayılı Kanun’un 6. maddesiyle VUK’nun mükerrer 257. maddesinde yapılan değişiklikler ile, Hazine ve Maliye Bakanlığının elektronik ticaretin yanı sıra internet dâhil olmak üzere her türlü dijital ortamın reklam, ilan, satış ve kiralama gibi iktisadi ve ticari amaçlarla kullanıldığı hallerde vergi güvenliğini sağlamak amacıyla elektronik ticaret hizmet sağlayıcılar ile başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına ortam sağlayan gerçek ve tüzel kişi aracı hizmet sağlayıcılar ile elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların yanı sıra erişim sağlayıcılara, içerik sağlayıcılara, yer sağlayıcılara ve sosyal ağ sağlayıcılara iktisadi ve ticari faaliyetlerine ilişkin bildirim verme yükümlülüğü ile başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına ilişkin bildirime konu bilgiler ile içerik sağlayıcılar tarafından üretilen ya da sağlanan bilgilerin aracı hizmet sağlayıcılar, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları, erişim sağlayıcılar, yer sağlayıcılar ve/veya sosyal ağ sağlayıcılar tarafından alınması zorunluluğu getirebilmesine yönelik düzenlemeler yapılmıştır.

Getirilen değişiklik, 2 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

1. 3. Altın, Gümüş, Platin ve Paladyum Gibi Kıymetli Madenler Borsa Rayici Ölçüsü İle Değerleme Kapsamına Alınmıştır.

7524 sayılı Kanun’un 7. maddesiyle VUK’nun 263. maddesinde yapılan değişiklikle kıymetli madenler borsasında işlem gören kıymetli madenlerin değerleme işlemlerinde değerleme ölçüsü olarak borsa rayicinin kullanılması öngörülmüştür.

Bu düzenlemeye paralel olarak aynı kanunun 8. maddesiyle VUK’na ilave edilen 274/A maddesiyle;

“Altın, gümüş, platin ve paladyum gibi kıymetli madenler borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayici yoksa veya borsa rayicinin muvazaalı bir şekilde oluştuğu anlaşılırsa değerlemeye esas bedel olarak, bu rayiç yerine maliyet bedeli esas alınır.

Bu madde hükmü kıymetli maden ile olan senetli veya senetsiz alacaklar ve borçlar hakkında da caridir. Kıymetli maden ile olan mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit alacaklar ve borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır. Alacak ve borçların değerleme günü kıymetine ircasına ilişkin olarak 280 inci, 281 inci ve 285 inci maddelerde yer alan hükümler bu fıkra kapsamındaki alacak ve borçlar bakımından da geçerlidir.”

düzenlemesi getirilmiştir.

Söz konusu düzenlemeler de 2 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

1. 4. Kayıt Dışı Faaliyette Bulunmak Suretiyle Vergi Ziyaına Sebebiyet Verilmesi Durumunda Kesilecek Vergi Ziyaı Cezası %50 Artırımlı Uygulanacaktır.

7524 sayılı Kanun’un 9. maddesiyle VUK’nun 344. maddesine ilave edilen aşağıdaki hüküm ile, vergi dairesinin bilgisi dışında mükellefiyet tesis ettirmeksizin kayıt dışı faaliyette bulunmak suretiyle vergi ziyaına sebebiyet verilmesi durumunda, kesilecek vergi ziyaı cezasının %50 artırımlı uygulanacaktır:

“Vergi kanunlarına göre mükellefiyet tesis ettirilmesi gerektiği halde bu zorunluluğa uyulmaksızın vergi dairesinin ıttılaı dışında ticari, zirai veya mesleki faaliyette bulunmak suretiyle vergi ziyaına sebebiyet verilmesi durumunda, birinci, ikinci ve üçüncü fıkralara göre kesilecek vergi ziyaı cezası yüzde elli artırılarak uygulanır. Aynı vergi türü ve dönemine ilişkin daha sonra yapılacak tarhiyatlar nedeniyle kesilecek vergi ziyaı cezalarına da aynı artırım hükmü tatbik edilir.”

Düzenleme 2 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

1. 5. VUK’na Bağlı Usulsüzlük Cezalarına Ait Cetvel’deki Tutarlar Artırılarak Yeniden Belirlenmiştir.

7524 sayılı Kanun’un 10. maddesiyle, VUK’na bağlı cetvelde yer alan usulsüzlük cezalarına ait tutarlar aşağıdaki şekilde yeniden belirlenmiştir:
 

Düzenleme 2 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

1. 6. VUK’nun 353. Maddesinde Değişiklikler Yapılmış, Özel Usülsüzlük Cezaları Artırılarak Yeniden Belirlenmiştir.

7524 sayılı Kanun’un 11. maddesiyle, VUK’nun 353. maddesinin birinci fıkrasının (1), (2), (6) ve (10)

numaralı bentlerinde yer alan cezalar artırılmıştır.

VUK’nun 353. maddesinde yapılan değişikliklerle:

• Bir takvim yılı içerisinde VUK’nun 353. maddesinin birinci fıkrasının (1) ve (2) numaralı bentleri uyarınca birden fazla özel usulsüzlük cezası kesilmesi durumunda artan ceza uygulaması getirilmiş;
• VUK’nun 353. maddesinin birinci fıkrasının (1) ve (2) numaralı bentlerinde sayılan belgeler yerine VUK kapsamı dışında belge düzenleyenlere 2 kat özel usulsüzlük cezası kesilmesi, bu durumun idarenin bilgisine girmeden önce belgeyi almak zorunda olanlar veya belge muhteviyatı işlemin muhatapları tarafından beş iş günü içerisinde bildirilmesi halinde ise VUK kapsamı dışında belge düzenleyenlere 6 kat özel usulsüzlük cezası kesilmesi düzenlenmiş;
• VUK’nun 353. maddesinin birinci fıkrasının (1) ve (2) numaralı bentlerinde sayılan belgeleri düzenleme zorunluluğu bulunanların maddede yer alan yükümlülüklerini yerine getirmedikleri takdirde, bu durumun belge muhteviyatı işlemin muhatapları tarafından beş iş günü içerisinde idareye bildirilmesi halinde bu kimselere ceza kesilmemesi, belgeleri düzenlemeyen, eksik veya yanıltıcı düzenleyenlere de özel usulsüzlük cezasının 3 katı uygulanması düzenlenmiş;
• VUK’nun 353. maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde sayılan belgeleri almayanlardan, aynı kanunun 232. maddesinin birinci fıkrasının 1 ila 5 numaralı bentlerinde sayılanlar dışında kalan kişilere kesilecek özel usulsüzlük cezası yeniden düzenlenmiş;
• Anılan belgelerin düzenlenmediği, eksik veya yanıltıcı düzenlendiği hususunu idarenin tespitinden önce belgenin düzenlenmesi gereken tarihten itibaren beş iş günü içinde söz konusu kişilerin idareye bildirmeleri durumunda bu kimselere ceza kesilmemesi düzenlenmiş;
• VUK’nun 353. maddesinin birinci fıkrasının (1) ve (2) numaralı bentlerinde yapılan değişiklik ile getirilen artan tutarlı ceza uygulamasında uygulanacak ceza tutarları kanuna aşağıda eklenen VUK’na bağlı 2 sayılı cetvel ile belirlenmiştir:

Düzenleme 2 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

1. 7. VUK’nun 355. Maddesinde Değişiklikler Yapılmış, Maddede Yer Alan Cezalar Artırılarak Yeniden Belirlenmiştir.

7524 sayılı Kanun’un 13. maddesiyle, VUK’nun 355. maddesinin birinci ve dördüncü fıkralarında

yer alan cezalar cezalar artırılmıştır.

VUK’nun 355. maddesinde yapılan değişikliklerle:

• Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmaların bilgi değişimi hükümleri kapsamında bilgi toplanmasını amaçlayan bir düzenleme olan VUK’nun 152/A maddesi uyarınca getirilen zorunluluklara uymayanlara özel usulsüzlük cezası kesilebilmesi amacıyla madde hükmüne ekleme yapılmış;
• Elektronik ticaretin yanı sıra internet dâhil olmak üzere her türlü dijital ortamın reklam, ilan, satış ve kiralama gibi iktisadi ve ticari amaçlarla kullanıldığı hallerde vergi güvenliğini sağlamak amacıyla kendisine bilgi verme yükümlülüğü getirilenlerin, bu yükümlülüklerine ilişkin olarak bildirimde bulunmamaları ya da bildirimlerini eksik veya yanıltıcı bir şekilde yapmaları durumunda uygulanması gereken özel usulsüzlük cezası düzenlenmiş;
• Tevsik zorunluluğu kapsamında olup da bu zorunluluğa uymayanlara uygulanan özel usulsüzlük cezası artırılmış, bu zorunluluğa uymadan ödeme yapanların, durumu beş iş günü içerisinde idarenin bilgisine girmeden bildirmesi durumunda bu kişilere ceza kesilmemesi düzenlenmiş;
• Maddenin dördüncü fıkrasından sonra gelmek üzere eklenen fıkra ile mükelleflerin mal teslimi veya hizmet ifalarına ilişkin tahsilatlarının, kendi adına kayıtlı hesaplar yerine, başka kişiler adına kayıtlı hesaplar aracılığıyla yapılması durumunda, başkalarının hesabını kullanan ve kendi hesabını kullandıranlara özel usulsüzlük cezası kesilmesi öngörülmüş, kişiler adına kayıtlı hesap olmaksızın isim, kimlik numarası ve benzeri yöntemler aracılığıyla yapılan tahsilatlar için de aynı cezanın uygulanacağı belirlenmiş;
• Mal teslimi veya hizmet ifaları için kredi kartı, banka kartı, ön ödemeli kart, karekod, elektronik cüzdan ve benzeri ödeme araçları kullanılarak yapılan tahsilatları, başka mükelleflerin veya mükellef olmayanların elektronik cihazları/sistemleri (POS ve benzeri cihazlar) aracılığıyla yapanlara ve bu elektronik cihazları/sistemleri kullandıranlara özel usulsüzlük cezası düzenlenmiş;
• VUK’nun 153/A maddesi hükmü gereğince istenilen teminatı vermeyenlere veya tamamlamayanlara ceza uygulaması getirilmiş;
• 3100 sayılı Kanun ve VUK uyarınca vergi güvenliğinin sağlanması amacıyla kullanılma zorunluluğu getirilen cihaz ve sistemler ile nitelikleri belirlenen ya da onaylanan elektrikli, elektronik, manyetik ve benzeri cihazlar ve sistemleri üreten, ithal eden, bu cihazlara çeşitli hizmetler veren ödeme kaydedici cihaz üreticisi veya ithalatçıları ile bu cihazlara ilişkin hizmet veren güvenli servis sağlayıcıları, bankalar, elektronik para kuruluşları, ödeme kuruluşları, şarj ağı işletme lisansı sahipleri ve elektronik defter, belge ve kayıtların oluşturulması, imzalanması, iletilmesi ve saklanması hususlarından herhangi biri için hizmet verme konusunda yetkilendirilenler ile sipariş, satış, muhasebe, stok takip vb. programları kullandıran, teslim eden veya satan mükelleflere ilişkin olarak bunlar tarafından yapılması, yapılmaması ya da yerine getirilmesi gereken hususlara aykırı davrananlara, bunların ekonomik ve ticari büyüklüklerine uygun olacak şekilde özel usulsüzlük cezası kesilmesi için düzenleme yapılmış;
• Maddenin sonuna eklenen fıkra ile tek bir fiilin, VUK’nun mükerrer 355. maddesinde yer alan özel usulsüzlük cezasını istilzam eden birden fazla cezayı gerektirmesi halinde bu cezalardan en ağırının kesilmesine ilişkin düzenleme yapılmıştır.

Yukarıda açıklanan düzenleme 2 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

1. 8. VUK’la İlgili Getirilen Diğer Değişiklikler:

7524 sayılı Kanun’un 14. maddesi ile:

• VUK’nun 112. maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “Uzlaşılan vergilerde gecikme faizi; uzlaşılan vergi miktarına, (a) fıkrasında belirtilen tarihten itibaren uzlaşma tutanağının imzalandığı tarihe kadar geçen süre için uygulanır.” cümlesi yürürlükten kaldırılmış;
• VUK’nun “Vergi, Ziyaı, Usülsüzlük ve Özel Usulsüzlük Cezalarında İndirme” başlığını taşıyan 376. maddesi kapsamında, uzlaşılan vergi ve cezaların süresinde ödenmesi halinde halinde uzlaşılan cezanın %25’ini indiren düzenleme yürürlükten kaldırılmış;
• VUK’nun ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergilerle bunlara ilişkin vergi ziyaı cezaları, vergi incelemesine dayanılarak tarh edilecek vergiler ve bunlara ilişkin kesilecek vergi ziyaı cezaları ile kanunla belirlenen tutarı aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için uygulanan uzlaşma müessesesini düzenleyen Ek 1, Ek 7, Ek 8, Ek 9 ve Ek 11 maddelerinde yapılan değişikliklerle, “vergi aslı” uzlaşma kapsamından çıkarılmıştır.

Yayımlanan kanunun 16. maddesiyle VUK’na ilave edilen Geçici Madde 35 ile, mevcut uzlaşma başvurularının VUK’nun değiştirilmeden önceki hükümlerine göre sonuçlandırılması öngörülmüştür.

Belirtilen düzenlemeler 2 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

1. VI. Amme Alacaklarının Tahsil Usulu Hakkında Kanun’da Yapılan Değişiklik:

7524 sayılı Kanun’un 1. maddesi ile 6183 sayılı AATUHK’nın 22/A maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan “her türlü ödemelerde,” ibaresi “her türlü ödemelerde (mahkeme kararları ve icra dairelerinin ödeme veya icra emirleri üzerine yapılacak ödemeler dâhil),” şeklinde değiştirilmiştir.

Getirilen değişiklikle, 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa tabi kamu idareleri ile bu idarelere bağlı döner sermaye işletmelerinin her türlü ödemelerinde vadesi geçmiş borcun bulunmadığına ilişkin belge aranılması zorunluluğunun kapsamı “mahkeme ilamları ve icra emirleri üzerine yapılacak ödemeleri” de içerecek şekilde genişletilmiştir.

Değişiklik 2 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

• Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nda (ÖTV) Yapılan Değişiklik:

Ulusal Güvenlik Kuruluşlarınca Yurt İçinde Teslimleri ÖTV İstisnası Kapsamında Olmayan Eşyaların İthalatı “ÖTV İstisnası” Kapsamından Çıkartılmıştır.

Yayımlanan kanunun 25. maddesiyle ÖTV Kanununun 7. maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde yapılan değişiklik ile, yurt içinde teslimleri ÖTV istisnası kapsamında olmayan eşyaların ulusal güvenlik kuruluşlarınca ithalatı, söz konusu madde uyarınca ithalata uygulanan ÖTV istisnası kapsamından çıkartılmıştır.

Diğer yandan söz konusu mallardan yurtiçinde teslimleri ÖTV’den istisna edilmiş olanlarının yurt dışından ithali durumunda, bu eşyalara uygulanan ÖTV istisnasının uygulanmasına devam edilecektir.

Değişiklik 1 Kasım 2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

VII. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler:

1. 1. Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Oranı Artırılarak %2,25’e Yükseltilmiştir.

Yayımlanan kanunun 28. maddesiyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanununun 81. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan kısa vadeli sigorta kolları prim oranı %2’den, %2,25’e yükseltilmiş ve yeniden belirlenen %2,25 prim oranını %1,5’e kadar indirme ya da %2,5’e kadar artırma konusunda Cumhurbaşkanına yetki verilmiştir.

Madde hükmü, 1 Eylül 2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

1. 2. Yaşlılık, Malullük, Ölüm Aylığı Almakta Olan Emeklilere ve Hak Sahiplerine 10.000 TL Olan Aylık Asgari Ödeme Tutarı 12.500 TL’na Çıkarılmıştır.

Yayımlanan kanunun 29. maddesiyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanununun ek 19. maddesinin birinci fıkrasında yapılan değişiklikle, yaşlılık, malullük, ölüm aylığı almakta olan emeklilere ve hak sahiplerine dosya bazında 10.000 TL olarak öngörülen aylık asgari ödeme tutarı 12.500 TL’na yükseltilmiştir.

Değişiklik, 2024 yılı Temmuz ayı ödeme döneminden itibaren uygulanmak üzere yürürlüğe girmiştir.

1. 3. İlk Defa Yaşlılık Veya Emekli Aylığı Bağlanması İçin Talepte Bulunarak Aylık Bağlananların Aynı İşyerinde Sosyal Güvenlik Destek Primine Tabi Olarak Çalışmaya Devam Etmeleri Halinde İşverene Tanınmış Olan 5 Puanlık Prim Desteği Kaldırılmıştır.

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa 1.3.2023 tarihli ve 7438 sayılı kanunla eklenen geçici 95. maddesi ile 8.9.1999 (dahil) öncesinde sigortalı sayılanlardan maddenin yürürlük tarihinden sonra ilk defa yaşlılık veya emekli aylığı bağlanması için talepte bulunarak aylık bağlananların aynı işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya devam etmeleri halinde Hazineden karşılanacak destekle bu işverenlere beş puanlık prim indirimi sağlanmıştı

Yayımlanan kanunun 30. maddesiyle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanununun geçici 95. maddesinin ikinci fıkrası yürürlükten kaldırılmak suretiyle, emekli olduktan sonra emekli aylıkları kesilmeksizin sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalıştırılanları istihdam eden işverenlere tanınan beş puanlık prim indirimi uygulaması sona ermiştir.

Madde hükmü, 1 Eylül 2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

1. IX. “Yerel ve Küresel Asgari Kurumlar Vergisi” Uygulamaya Girmiştir.

7524 sayılı kanunla KVK’na eklenen kapsamlı düzenlemelerle, farklı ülke uygulamaları ile OECD nezdinde yayımlanan Model Kurallar ve Rehberler de dikkate alınmak suretiyle, dünya genelinde elde ettikleri yıllık konsolide hasılatı 750 milyon Avro karşılığı Türk Lirasını aşan çok uluslu işletmelere asgari düzeyde kurumlar vergisi uygulanmasını amaçlayan düzenlemeler yapılarak, büyük çok uluslu işletmelerin elde ettikleri kazançları üzerinden hesaplanan toplam verginin asgari kurumlar vergisi oranına (%15) eşitlenmesini amaçlayan ilave bir vergileme sistemi oluşturulmuştur.

Anılan düzenlemeler kapsamında, mevcut içeriği itibarıyla dört kısımdan oluşan KVK’na “Yerel ve Küresel Asgari Tamamlayıcı Kurumlar Vergisi ve Geçici Maddeler” başlıklı beşinci kısım eklenmiş ve bu Kısımda Kanun kapsamına giren çok uluslu işletmelerin mükellefi oldukları yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin konusuna, mükelleflerine, matrahına, vergi oranına, istisna ve muafiyetlerine ve söz konusu verginin uygulanmasına yönelik diğer hususlan içeren düzenlemelere yer verilmiştir.

Yayımlanan Kanunun yeni ihdas edilen “Yerel ve Küresel Asgari Kurumlar Vergisi” hükümleri ile ilgili 37 ila 49. maddelere ait kanun gerekçelerinden yararlanılarak hazırlanan açıklamalara aşağıda yer verilmiştir:

Ek Madde 1 – Yerel ve Küresel Asgari Kurumlar Vergisi’nin Konusu:

7524 sayılı kanunun 37. maddesi ile KVK’na eklenen Ek 1. maddeyle, yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin konusu belirlenmektedir. Buna göre, dünya genelindeki konsolide hasılatı maddede belirtilen hasılat sınırını aşan çok uluslu işletme grubuna bağlı işletmelerin kazançları sözü edilen verginin konusuna girecek olup, maddede ifade edilen konsolide hasılat ve konsolide finansal tablo kavramlan “Kabul Edilebilir Finansal Muhasebe Standartlarındaki” açıklamalar dikkate alınmak suretiyle tespit edilmiştir. Maddenin ikinci fıkrasında da hesap döneminin 12 aydan farklı olması durumunda konsolide hasılat eşiğinin nasıl belirleneceği hususunda düzenleme yapılmıştır.

Ek Madde 2 – Tanımlar:

7524 sayılı kanunun 38. maddesiyle KVK’na eklenen Ek Madde 2 ile, KVK’na beşinci kısım olarak eklenen “Yerel ve Küresel Asgari Tamamlayıcı Kurumlar Vergisi” kısmında kullanılan bazı kavramlar tanımlanmıştır. Söz konusu kavramların tanımlanmasında OECD tarafından yayımlanan “Küresel Matrah Aşındırmanın Önlenmesine İlişkin Model Kuralları”, “Model Kurallara İlişkin Yorumlar”, “İdari Rehberler” ve “Kabul Edilebilir Finansal Muhasebe Standartları”nda yer alan açıklamalardan yararlanılmıştır.

Ek Madde 3 – Muafiyet ve İstisnalar:

7524 sayılı Kanunun 39. maddesiyle KVK’na eklenen Ek Madde 3 ile, yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinden muaf olanlar ile bu vergiden istisna tutulan kazançlar belirlenmiştir.

Maddenin birinci fıkrasında vergiden muaf olanlar bentler halinde sayılmış, ikinci fıkrada da birinci fıkra kapsamında olmamakla beraber fıkradaki bentlerde sayılan diğer işletmelerin ve bunların işyerlerinin de söz konusu vergiden muaf olduğu belirtilmiştir.

Maddenin beşinci fıkrasında, uluslararası deniz taşımacılığı faaliyetinden elde edilen kazançlar yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinden istisna tutulmaktadır. Altıncı fıkrada, uluslararası deniz taşımacılığı faaliyetinin kapsamı belirlenmekte, yedinci fıkrada da uluslararası deniz taşımacılığı faaliyetiyle bağlantılı olarak gerçekleştirilen bazı faaliyetlerden elde edilen kazançların da bu vergiden istisna edilmesi sağlanmıştır.

Maddenin sekizinci fıkrasında, yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlara ilişkin giderlerin veya istisna kapsamındaki faaliyetlerden doğan zararların, istisna dışı kazançlardan indirim konusu yapılamaması hususu düzenlenmiştir.

Ek Madde 4 – Vergi yükünün tespitinde düzeltilmiş kapsanan vergilerin hesaplanması:

7524 sayılı kanunun 40. maddesiyle KVK’na eklenen Ek Madde 4 ile kanunun bu kısmında tanımlanan vergi yükü kavramı, ilgili ülke için hesaplanan düzeltilmiş kapsanan vergilerin kazanç toplamına bölünmesi suretiyle tespit edilmekte olup, söz konusu vergi yükü oran yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi oranın tespiti açısından önem arz etmektedir.

Maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarında düzeltilmiş kapsanan vergilere ilişkin bazı açıklamalara yer verilmiştir. Üçüncü fıkrada da düzeltilmiş kapsanan vergilerin; kapsanan vergilere ilişkin olarak tahakkuk eden cari dönem vergi giderinin fıkradaki bentler uyarınca düzeltilmiş tutarı, toplam ertelenmiş vergi düzeltme tutarı ve finansal tablolardaki öz kaynak değişim tablosu veya diğer kapsamlı gelir tablosunda gösterilen kapsama giren kazanç veya zararlarla ilgili kapsanan vergilerdeki herhangi bir artış veya azalış tutarlarının toplamına eşit olduğu hükmüne yer verilmiştir.

Maddenin beşinci fıkrasında, ilgili ülkenin mevzuatında kurumlar vergisi oranının asgari kurumlar vergisi oranı olan %15’in altında olması durumunda, Kabul Edilebilir Finansal Muhasebe Standartlarına göre hesaplanan ve ertelenmiş vergi varlığı hesaplarına alınan tutarların, asgari kurumlar vergisi oranı uygulanarak yeniden hesaplanacağı hususuna yönelik açıklamalara yer verilmiştir. Altıncı fıkrada ise kurumlar vergisinin uygulanmadığı ülkelerde bulunan işletmelere seçimlik bir hak tanınarak, zararların asgari kurumlar vergisi oranıyla çarpılması suretiyle tespit olunan tutarları, sonraki hesap dönemlerindeki kapsanan vergilerde dikkate alabileceklerine yönelik açıklamalara yer verilmiştir.

Maddenin diğer fıkralarında da; vergi yükünün ayrı hesaplanacağı işletme gruplarına, ek cari dönem asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi hesaplanacağı durumlara ve kapsanan vergilerin bağlı işletmeler arasındaki tahsisatına ilişkin hükümlere yer verilmiştir.

Ek Madde 5 – İşletme bazlı kazanç veya zararın hesaplanması ile vergi yükünün tespiti

7524 sayılı kanunun 41. maddesiyle KVK’na eklenen Ek Madde 5 ile vergi yükünün tespitindeki oranlamada payda olarak dikkate alınacak işletme bazlı kazanç veya zararın hesaplanmasına yönelik açıklamalara yer verilmiştir. Buna göre işletme bazlı kazanç veya zarar, işletmelerin finansal muhasebe net kazanç veya zararına maddenin birinci fıkrasındaki bentlerde yer verilen düzeltmeler uygulanmak suretiyle tespit olunacaktır. Maddenin üçüncü fıkrasında yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisine yönelik bir vergi güvenlik müessesesi ihdas edilmiştir.

Bu kapsamda, aynı grup içerisindeki bağlı işletmeler arasındaki finansman temini işlemlerinde, borç alan bağlı işletmenin bulunduğu ülkedeki vergi yükünün asgari kurumlar vergisi oranının altında olması, borç veren bağlı işletmenin bulunduğu ülkede ise vergi yükünün asgari kurumlar vergisi oranının üstünde olması veya grup içi finansman nedeniyle oluşan faiz gelir ve giderleri dikkate alınmaksızın hesaplanan vergi yükünün asgari kurumlar vergisi oranının üstünde olması durumunda, borç alan bağlı işletme nezdinde katlanılacak ve işletme bazlı kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınacak faiz giderinin, borç veren bağlı işletmenin gelir olarak dikkate aldığı tutarla sınırlı olması sağlanmıştır.

Diğer taraftan maddenin dördüncü fıkrasıyla, alacaktan vazgeçme nedeniyle bağlı işletmelerin kayıtlarında gelir olarak dikkate alınan tutarların hangi durumlarda işletme bazlı kazanç veya zararın tespitinde dikkate alınmayacağı belirtilmiş, beşinci fıkrada nitelikli ve nitelikli olmayan vergi kredilerinin vergi yükünün tespitinde yapılacak oranlamada nasıl dikkate alınacağı hususunda açıklamalara yer verilmiştir.

Maddenin diğer fıkralarında da; bağlı işletmeler arasında emsallere uygun olmayan işlemlerin nasıl düzeltileceği, ana merkez ve ona bağlı işyeri arasındaki kazanç veya zararın veya vergi şeffaf işletmenin kazanç veya zararının tahsisine yönelik düzenlemeler bulunmaktadır.

Maddenin son fıkrasında, yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi oranının tespitinde önem arz eden vergi yükünün nasıl hesaplanacağına yönelik hükümlere yer verilmekte olup, bu Kısmın hükümlerini uygulayan mükelleflerin yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi oranını tespit edebilmeleri amaçlanmıştır.

Ek Madde 6 – Küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin matrahı, oranı ve hesabı

7524 sayılı kanunun 42. maddesiyle KVK’na eklenen Ek Madde 6’nın:

– Birinci fıkrasında, asgari kurumlar vergisi oranının %15 olduğu belirtilmiş,

– İkinci fıkrasında, asgari kurumlar vergisi oranı ile Ek 5. maddenin on birinci fıkrasına göre tespit olunan vergi yükü oranı arasındaki farkın küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi oranı olduğu hüküm altına alınmış,

– Üçüncü fıkrasında, küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi matrahının nasıl hesaplanacağı hususunda açıklamalara yer verilmiş,

– Dördüncü ve beşinci fıkralarında, ilgili ülkeye ilişkin hesaplanan küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin ve bağlı işletmenin küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin tespitine ilişkin hükümler yer almış,

– Altıncı ve yedinci fıkralarında, vergi yüküne ilişkin geçmiş hesap dönemlerine yönelik düzeltmelerin yapılmasının gerektiği durumlarda bu düzeltmelerin nasıl yapılacağı ve hangi hesap dönemlerinde dikkate alınacağı belirtilmiş,

– Sekizinci fıkrasında, yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi uygulamasında ve OECD tarafından bu konuya ilişkin yayımlanan “Model Kurallar”, “Model Kurallara İlişkin Yorumlar” ve “İdari Rehberlerde” “De Minimis” kuralı olarak adlandırılan ve yıllık hasılat ve kazanç ortalamaları fıkrada yer alan parasal sınırların altında yer alan bağlı işletmeler için ilgili dönem küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin sıfır olarak kabul edilebileceği hüküm altına alınmış,

– Dokuzuncu fıkrasında, güvenli liman olarak belirlenen ülkelerdeki küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin hesabına ilişkin hükümler yer almış ve Cumhurbaşkanına güvenli liman olarak ilan edilecek ülkeleri belirleme hususunda yetki verilmiş,

– Onuncu fıkrasında ise fıkrada belirtilen koşulları sağlayan mükellefler için yetersiz vergilendirilen ödemeler esası kapsamında küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin beş hesap dönemi boyunca sıfır kabul edileceği hüküm altına alınmıştır.

Ek Madde 7 – Küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin mükellefi

7524 sayılı kanunun 43. maddesiyle KVK’na eklenen Ek Madde 7 ile, küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin mükellefi belirlenmektedir. Küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin gelirin dâhil edilmesi esası ve yetersiz vergilendirilmiş ödemeler esasına göre belirleneceği birinci fıkrada hüküm altına alınmıştır. İkinci ve üçüncü fıkralarda ise gelirin dâhil edilmesi esası kapsamında; nihai ana işletme, kısmen sahip olunan ana işletme ve ara ana işletme arasında verginin mükellefinin nasıl belirleneceğine yönelik açıklamalar yapılmıştır.

Diğer taraftan maddenin beşinci fıkrasında, küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin diğer unsuru olan yetersiz vergilendirilen ödemeler esası kapsamındaki verginin mükellefi tanımlanmıştır.

Altıncı, yedinci ve sekizinci fıkralarda ise bu esasa göre mükellef olanların ödeyecekleri verginin hesabına ilişkin açıklamalara yer verilmiştir.

Ek Madde 8 – Küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin vergilendirme dönemi, beyanı, tarhı ve ödenmesi

7524 sayılı kanunun 44. maddesiyle KVK’na eklenen Ek Madde 8 ile yapılan düzenlemede; küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin vergilendirme dönemi, verginin tarhı, beyanı ve ödenmesine ilişkin hususlar yer almıştır.

Aynı maddede, küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi bilgi beyannamelerinin verilme zorunluluğuna ilişkin hükümler yer almakta olup, Cumhurbaşkanına, nitelikli gelirin dahil edilmesi esası ile nitelikli yetersiz vergilendirilen ödemeler esası kapsamında küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin uygulandığı yerler ile nitelikli yerel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin uygulandığı yerleri belirleme; Hazine ve Maliye Bakanlığına küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi bilgi beyannamelerinin şekil ve muhtevası ile bu beyannamelerdeki bilgilerin diğer ülkelerle paylaşılmasındaki sınırları belirleme hususu başta olmak üzere fıkrada belirtilen diğer konuların uygulanması, hususunda genel yetki verilmiştir.

Ek Madde 9 – Yerel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin mükellefi

7524 sayılı kanunun 45. maddesiyle KVK’na eklenen Ek Madde 9’la yerel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin mükellefi, yukarıda yer alan Ek Madde 1 kapsamındaki “çok uluslu işletme gruplarına bağlı ve Türkiye’de yerleşik olan bağlı işletmeler ve iş ortaklıkları” olarak belirlenmiştir.

Ek Madde 10 – Yerel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin vergilendirme dönemi, beyanı, tarhı ve ödenmesi

7524 sayılı kanunun 46. maddesiyle KVK’na eklenen Ek Madde 10’da, yerel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin vergilendirme dönemi, verginin tarhı, beyanı ve ödenmesine ilişkin hususlara yer verilmiştir.

Maddenin beşinci fıkrasında, aynı çok uluslu işletme grubuna bağlı yerel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi mükelleflerinden herhangi birinin ülkesel bazda hesaplanan bu verginin tamamını kendi adına beyan edip ödemeleri durumunda, gruba bağlı diğer işletmelerin bu verginin ödenmesindeki sorumluluklarının ortadan kalkacağı ancak, verginin tamamının ödenmediği durumlarda, aynı çok uluslu işletme grubuna bağlı tüm mükelleflerin bu verginin ödenmesinden müştereken ve müteselsilen sorumlu olacakları hüküm altına alınmıştır.

Maddenin son fıkrasıyla da yerel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi beyannamesinin ve eklerinin şekil ve muhtevasını belirleme ile mükellefiyete ve diğer vergisel ödevlere ilişkin usul ve esasları tespit etme konusunda Hazine ve Maliye Bakanlığına genel yetki verilmiştir.

Ek Madde 11 – Birleşme, bölünme ve pay devirleri

7524 sayılı kanunun 47. maddesiyle KVK’na eklenen Ek Madde 11’in birinci ve ikinci fıkralarında, hesap dönemi içerisinde iki veya daha fazla grubun birleşmesi ile bir işletmenin başka bir işletmeyle ya da bir grupla birleşmesi durumunda, ek 1 inci maddedeki hasılat sınırının nasıl belirleneceği hususunda açıklamalar yer almıştır. Aynı şekilde üçüncü fıkrada da çok uluslu işletme grubunun iki veya daha fazla gruba bölünmesi durumunda, sonraki dönemlerde ek 1 inci maddedeki hasılat eşiğinin nasıl tespit olunacağı konusunda belirlemeler yapılmıştır.

Maddenin dördüncü fıkrasında ise bir “çok uluslu işletme grubunun” parçası haline gelmesi ya da bir çok uluslu işletme grubunun” parçası olmaktan çıkarak başka bir çok uluslu işletme grubunun parçası olması gibi durumlarda, bu işletmelerin hangi dönemde ve hangi grubun parçası olacağı hususları açıklanmıştır.

Beşinci, altıncı ve yedinci fıkralarda, işletmelerin vergili ve vergisiz devirlerine ilişkin açıklamalara yer verilmiş ve işletmelerin yeniden yapılandırılması uygulamasıyla yapılan devirlerde vergi ertelemesi müessesesinin uygulanacağı, bu kapsamda varlıkların ve borçların devredilmesi sonucu oluşan kazanç veya zararların, devreden bağlı işletmenin işletme bazlı kazanç veya zararının tespitinde dikkate alınmayacağı ifade edilmiştir. Maddenin sekizinci fıkrasında da işletmelerin yeniden yapılandırılması kavramı açıklanmıştır.

Maddenin dokuzuncu fıkrasında, iş ortaklıklarında küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin nasıl hesaplanacağı, onuncu fıkrada da kancalı bir yapı veya çift listeli bir düzenleme ile bir araya gelen iki veya daha fazla gruba bu Kısım hükümlerinin nasıl uygulanacağı konusunda düzenleme yapılmıştır.

Ek Madde 12 – Özel vergileme halleri

7524 sayılı kanunun 48. maddesiyle KVK’na eklenen Ek Madde 12 ile, yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisine yönelik özel vergileme halleri düzenlenmektedir.

Maddenin;

– Birinci ve ikinci fıkralarında, şeffaf bir işletmenin nihai ana işletme olması durumunda işletme bazlı kazancın nasıl tespit olunacağı,

– Üçüncü ve dördüncü fıkralarında, vergilemede indirilebilir kar payı uygulamasının ne olduğu ve bu sistemin uygulandığı durumlarda işletme bazlı kazancın nasıl belirleneceği,

– Beşinci, altıncı ve yedinci fıkralarda kar dağıtımına dayalı vergileme sisteminin uygulandığı durumlarda düzeltilmiş kapsanan vergilerin hesaplanması ve bu yöntemi kullanan bağlı işletmelerin izlemeleri gereken kuralların ne olacağı,

– Sekizinci, dokuzuncu ve onuncu fıkralarda ise yatırım işletmelerine yönelik bu Kısımdaki hesaplamaların nasıl yapılacağı hususlarında düzenlemeler yapılmıştır.

Ek Madde 13 – Yetki

7524 sayılı kanunun 49. maddesiyle KVK’na eklenen Ek Madde 13 ile, Hazine ve Maliye Bakanlığına bu Kısmın uygulanmasına yönelik usul ve esasları belirleme hususunda yetki verilmektedir.

Geçici 17. Madde

7524 sayılı kanunun 50. maddesiyle KVK’na eklenen Geçici Madde 17 ile, yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin uygulamasına yönelik Kurumlar Vergisi Kanununa Beşinci Kısım olarak ihdas edilen vergileme kurallarıyla ilgili geçiş hükümlerine yer verilmiştir.

Maddenin birinci fıkrasının;

– (a) bendinde, yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin matrahında indirim konusu yapılacak maddi duran varlıkların net defter değerlerinin oranları ile bağlı işletmelerin çalışanlarının brüt ücretlerinin oranları 2032 hesap dönemine kadar yıllar itibarıyla yeniden belirlenmiştir.

– (b) bendinde, küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi beyannamesinin 2024 hesap dönemi için hesap döneminin kapandığı ayı izleyen on sekizinci ayın son günü akşamına kadar beyan edileceği ve verginin bu tarihe kadar ödeneceği hususu ile sonraki dönemlerde ilk defa bu verginin kapsamına girenler için beyan ve ödeme yönünden de bu hükümlerin uygulanacağı hususuna yer verilmiştir.

– (c) bendinde, 1/1/2024 tarihinden önceki işlemler nedeniyle finansal tablolarda ertelenmiş vergi varlığı veya yükümlülüğü olarak kayıtlara alınan tutarların bu Kısmın uygulamasında nasıl dikkate alınacağı hususunda belirleme yapılmıştır.

– (ç) bendinde, 30/11/2021 tarihinden sonra ertelenmiş vergi varlığı olarak dikkate alınan ve ülkesel bazlı kazanç ve zararın hesaplanmasına dahil edilmeyen işlemlerden kaynaklanan tutarların vergi yükünün tespitinde dikkate alınmayacağı hüküm altına alınmıştır.

– (d) bendinde, yetersiz vergilendirilen ödemeler esası kapsamında ek 7. maddenin beşinci, altıncı ve yedinci fıkralarındaki hükümlerin 1/1/2025 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanacağı ifade edilmiştir.

– (e) bendinde, geçici ülke bazlı rapor güvenli limanı uygulamasına ilişkin hususlara yer verilmekte ve bendin alt bentlerindeki şartların sağlanması durumunda, 2026 hesap dönemi sonuna kadar (hesap döneminin son günü 30/6/2028 tarihini geçenler hariç) yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin sıfır olarak kabul edileceği hükümlerine yer verilmiştir.

– (f) bendinde, kurumlar vergisi oranının en az %20 olarak uygulandığı ülkelerde yetersiz vergilendirilen ödemeler esası kapsamında hesaplanan verginin, 31/12/2025 tarihinden önce başlayan (bu tarih dahil) ve 31/12/2026 tarihi itibarıyla sona eren hesap dönemleri arasında sıfır olarak kabul edileceği hüküm altına alınmıştır.

– (g) bendinde ise (e) ve (f) bentlerinde belirtilen şartları birlikte sağlayan çok uluslu işletme gruplarının ilgili ülke için bahsi geçen bentlerde yer alan uygulamalardan herhangi birini serbestçe seçebilecekleri belirtilmiştir.

7524 sayılı kanunla ihdas edilen “Yerel ve Küresel Asgari Kurumlar Vergisi”ne ilişkin yukarıdaki düzenlemeler 2024 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlara, özel hesap dönemine tabi olan kurumların ise 2024 takvim yılında başlayan özel hesap dönemi ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına uygulanmak üzere yürürlüğe girmiştir.

7524 Sayılı Kanuna ulaşmak için tıklayınız.

Bilgilerinize Sunulur.

Saygılarımızla,

GÜRELİ YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK

VE BAĞIMSIZ DENETİM HİZMETLERİ A.Ş.