Hukuk Sirkuleri 2016/04 : Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu

SİRKÜLER TARİHİ : 31.10.2016

SİRKÜLER NO : 2016/04

TİCARİ İŞLEMLERDE TAŞINIR REHNİ KANUNU

6750 sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanun’u 28.10.2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmış olup Kanun’un yürürlük tarihi 01.01.2017 olarak düzenlenmiştir.

Kanun’un yayımlandığı tarih itibariyle 21.07.1971 tarihli ve 1447 sayılı Ticari İşletme Rehni Kanun’u yürürlükten kaldırılmıştır.

6750 sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanun’u; taşınır varlıkları konu edinen işlemlerde rehin hakkının tesisine, rehin hakkının üçüncü kişilere karşı hüküm ifade etmesine, Rehinli Taşınır Siciline, rehinli alacaklılar arasında öncelik hakkının belirlenmesine, tarafların ve üçüncü kişilerin hak ve yükümlülüklerine, rehin hakkının kullanımı ile rehinli işlemlere ilişkin diğer usul ve esasları kapsamaktadır.

6750 sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’nda yer alan düzenlemeler özet olarak aşağıda açıklanmıştır:

1. Kanun’un Kapsamı: 6750 sayılı Kanunu’nun; borca güvence teşkil etmek üzere kurulan ve konusu 6750 sayılı Kanun’da sayılan taşınır varlıklar olan rehinli işlemlere uygulanacağı belirtilmiştir. Sermaye piyasası araçları ile türev araçlara ilişkin finansal sözleşmeleri konu edinen rehin sözleşmeleri ile mevduat rehni ve tapu kütüğüne tescil edilen taşınırlar Kanun’un kapsamı dışında bırakılmıştır.
2. Rehnin Tarafları: Rehin Sözleşmesi; kredi kuruluşları ile tacir, esnaf, çiftçi, üretici örgütü, serbest meslek erbabı gerçek ve tüzel kişiler arasında ve tacir ve/veya esnaflar arasında yapılır.
3. Rehin Hakkının Kurulması: Rehin hakkı, rehin sözleşmesinin Rehinli Taşınır Siciline tescil edilmesiyle kurulur. Rehin Sözleşmesi, elektronik ortamda ya da yazılı olarak düzenlenir. Elektronik ortamda düzenlenen rehin sözleşmesinin Sicile tescil edilebilmesi için sözleşmenin güvenli elektronik imza ile onaylanması şarttır. Yazılı olarak düzenlenen rehin sözleşmesinin Sicile tescil edilebilmesi için ise, tarafların imzalarının noterce onaylanması veya sözleşmenin sicil yetkilisi huzurunda imzalanması şarttır.
4. Üzerinde Rehin Hakkı Kurulabilecek Taşınır Varlıklar: Alacaklar, çok yıllık ürün veren ağaçlar, fikri ve sınai mülkiyete konu haklar, hammadde, hayvan, her türlü kazanç ve iratlar, başka bir sicile kaydı öngörülmeyen ve idari izin belgesi niteliğinde olmayan her türlü lisans ve ruhsatlar, kira gelirleri, kiracılık hakkı, makine ve teçhizat, araç, ekipman, alet, iş makinaları, elektronik haberleşme cihazları dahil her türlü elektronik cihaz gibi menkul işletme tesisatı, sarf malzemesi, stoklar, tarımsal ürün, ticaret unvanı ve/veya işletme adı, ticari işletme veya esnaf işletmesi, ticari plaka ve ticari hat, ticari proje, vagon ve Kanun’un 5. maddesinde yer alan işbu taşınır varlıklardan üçüncü kişiler zilyetliğindeki taşınır varlık, hak ve paylı mülkiyet hakları üzerinde rehin hakkı kurulabilir.

Ticari işletme ve esnaf işletmesinin tamamı üzerinde rehin kurulması halinde, rehnin kuruluşu anında işletmenin faaliyetine tahsis edilmiş olan her türlü varlık rehnedilmiş sayılır. Diğer taşınır varlıkların borcu karşılaması halinde, işletmenin tümü üzerinde rehin kurulamaz.

İşletmelerin müstakbel taşınır varlıkları üzerinde rehin hakkı kurulabilir. Rehin, işletmelerin mevcut veya müstakbel taşınır varlıklarının getirileri üzerinde de kurulabilir. Her türlü sözleşmeden doğan mevcut veya müstakbel alacaklar rehne konu edilebilir.

Birleşen veya karışan taşınır varlıklar üzerinde de rehin hakkı kurulabilir. Bir taşınırın diğer bir taşınırla bütünleyici parçası olacak şekilde karışması veya birleşmesi halinde; rehin hakkı o taşınır varlığın tamamı üzerinde tesis edilmiş sayılır. Birleşen veya karışan taşınır varlıkta devam eden rehin hakkı, herbir birleşen taşınır varlığın; birleşme anındaki değerinin, birleşmiş ürün değerine oranı üzerinden devam eder.

5. Rehinli Taşınır Sicili: Rehin Hakkının tesisi ve üçüncü kişilere karşı hüküm ifade etmesi, rehinli alacaklılar arasında öncelik hakkının belirlenmesi, rehinli taşınır varlık ile alacağın devrinin tescili amacıyla Rehinli Taşınır Sicili kurulur. Rehinli Taşınır Sicili alenidir.
6. Rehin Hakkının Üçüncü Kişilere Karşı Hüküm İfade Etmesi: Rehin Hakkı, Rehin Sözleşmesinin sicile tescili ile kurulur ve Rehin Sözleşmesinin Sicile tescil edilmesiyle üçüncü kişilere karşı hüküm ifade eder. Diğer kanunlar uyarınca bir sicile tescili zorunlu olan taşınır rehinleri üçüncü kişilere karşı hüküm ifade etmeye devam eder.
7. Rehinde Derece Sistemi ve Öncelik Hakkı: Rehnin sağladığı güvence, tescilde belirtilen rehin tutarı ve derecesi ile sınırlıdır. Rehin, sırada kendisinden önce gelecek olanın miktarının tescilde belirtilmesi kaydıyla ikinci veya daha sonraki derecede de kurulabilir. Rehin Sözleşmesinde, sonraki sırada yer alan rehinli alacaklılara boşalan dereceye geçme hakkı verilebilir.

Aynı taşınır varlık üzerinde derece sırası belirtilmeksizin birden fazla rehin hakkı tesis edilmesi halinde alacaklıların öncelik hakkı, rehnin kurulma anına göre belirlenir.

Derece belirtilmesi halinde ise, derece sırası esas alınır. Sonraki sırada yer alan rehinli alacaklılara boşalan dereceye geçme hakkı verilmesi halinde ilk sırada yer alan rehin alacaklısı alacağını tamamen almadan bir sonraki rehin alacaklısına ödeme yapılmaz.

8. Rehne Konu Taşınırın Değerinin Tespiti: Taraflar, rehin hakkının kurulması öncesinde rehne konu taşınırın değerinin tespiti amacıyla, rehin verenin yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesince taşınırın değeri ekspertiz hizmeti sunan gerçek veya tüzel kişilere üç gün içerisinde tespit ettirilir. Bu değer tespitine itiraz edilmesi halinde, mahkemece üç gün içerisinde yeni bir değer tespiti yaptırılır. İtiraz üzerine ekspertiz hizmeti sunan gerçek veya tüzel kişiler üç gün içerisinde değer tespiti yapar. İitiraz üzerine yapılan değer tespiti kesindir. Bu tespitin yapıldığı tarihten itibaren iki yıl geçmedikçe yeniden değer tespiti talep edilemez.
9. Rehne Konu Borcun Süresinde İfa Edilmemesi: Bu Kanun kapsamında borçların süresinde ifa edilmemesi halinde, birinci derece alacaklı, icra dairesinden, rehinli taşınırın mülkiyetinin devrini talep edebilir. Bu durumda icra dairesi, devri sicile bildirir.

Rehinli taşınırın, Değer Tespiti hükümleri uyarınca belirlenen değerinin, birinci derece alacaklının toplam alacağından fazla olması durumunda, aradaki fark miktarından, diğer derecelerdeki alacaklılara karşı, birinci derece alacaklı ile rehin veren müteselsilen sorumludur.

10. Rehnin Sicilden Terkini: Rehnin alacaklısı, alacağın son bulduğu tarihten itibaren üç işgünü içinde, rehin kaydının Sicilden terkini için başvuruda bulunur. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen rehin alacaklısı hakkında güvence altına alınan borç tutarının onda biri oranında idari para cezası uygulanır.

Rehin alacaklısının, alacağın son bulunmasını müteakip rehnin terkini için süresi içinde Sicile başvurmaması halinde, borcunu ödeyen ve bunu belgeleyen borçlu, rehnin terkinini Sicilden isteyebilir.

11. Müeyyideler: Rehin veren veya taşınırı rehin yüklü olarak devralana;

• Rehinli varlığı işbu 6750 Kanun’unun hilafına kullanması,
• Borcu ödememesi halinde rehinli varlığın mülkiyetini devretmemesi,
• Rehinli varlığı alacaklıya zarar vermek kastıyla tahrip ve imha etmesi,
• Rehinli taşınır varlığın devri ile alacağın devrini sicile tescil ettirmemesi,
• Sicili yanıltmaya yönelik fiillerde bulunması

hallerinde alacağını tamamen veya kısmen tahsil edemeyen rehin alacaklılarının şikayeti üzerine güvence altına alınan borç tutarının yarısını geçmemek üzere adli para cezası uygulanır.

12. Hüküm Bulunmayan Haller: 6750 sayılı Kanun’da hüküm bulunmayan hallerde, 4721 sayılı Kanun’un taşınır rehnine ilişkin hükümler uygulanır.

6750 SayılıTicari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’na ulaşmak için tıklayınız 

GÜRELİ YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK

VE BAĞIMSIZ DENETİM HİZMETLERİ A.Ş.