Vergi Sirküleri 30 : 7440 Sayılı Kanun Kapsamında İşletme Kayıtlarının Düzeltilmesi

VERGİ SİRKÜLERİ

SİRKÜLER TARİHİ : 14.3.2023

SİRKÜLER NO : 2023/30

7440 SAYILI KANUN KAPSAMINDA İŞLETME KAYITLARININ DÜZELTİLMESİ

(7440 Sayılı Sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun” 12/3/2023 tarih, 32130 sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanmıştır.)

Yayımlanan kanun kapsamında “İşletme Kayıtlarının Düzeltilmesine” ilişkin düzenlemeler Kanunun 6. maddesinde düzenlenmiş olup, konuya ilişkin açıklamalarımız aşağıdaki gibidir:

• İŞLETMEDE MEVCUT OLDUĞU HALDE KAYITLARDA YER ALMAYAN EMTİA, MAKİNE, TEÇHİZAT VE DEMİRBAŞLARIN KAYDA ALINMASI

1- Kapsam

7440 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanunun 6. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi hükmü ile gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine (adi, kollektif ve adi komandit şirketler dahil olmak üzere ) işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedel üzerinden yasal kayıtlarına intikal ettirmek suretiyle, kayıtlarını fiili duruma getirmeleri imkanı sağlanmıştır.

2- Beyan

Uygulama kapsamına giren mükellefler, işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedel üzerinden 31/5/2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) bir envanter listesi ile birlikte vergi dairesine beyan edeceklerdir.

İşletme kayıtlarına alınacak olan kıymetler, bildirim tarihinde mükellefin kendisi veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedel üzerinden envanter listesinde gösterilecektir.

3- Bildirilen Malların Satış Bedeli ve Amortisman Uygulaması

7440 Sayılı Kanunun 6. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi kapsamında bildirim hakkı getirilen kıymetlerin satılması halinde satış bedeli, bu kıymetlerin envantere kaydedilen değerinden düşük olmayacak olup, envantere kaydedilen bu kıymetler için amortisman ayrılmayacaktır.

4-Beyan Edilen Kıymetlerin Defterlere Kaydedilmesi

Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, bu madde kapsamında aktiflerine kaydettikleri emtia için ayrı, makine, teçhizat ve demirbaşlar için ayrı olmak üzere pasifte özel karşılık hesabı açacaklardır. Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiyesi edilmesi halinde sermayenin bir unsuru olarak değerlendirilir ve vergilendirilmez.

Öte yandan makine, teçhizat ve demirbaşlar ise envantere kaydedilecek ve ayrılacak özel karşılık hesabı birikmiş amortisman olarak kabul edilecektir.

İşletme esasına göre defter tutan mükellefler ise sözkonusu emtiayı defterlerinin gider kısmına satın alınan mal olarak kaydedeceklerdir.

5-Vergisel Yükümlülükler

a ) 7440 Sayılı Kanunun 6. maddesinin 1. fıkrasının a bendi uyarınca mükelleflerin kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşlarınca tespit edilen rayiç bedel  üzerinden beyan edilerek kayıtlara intikal ettirilen,  makine, teçhizat, demirbaş ve emtiaların  bedeli üzerinden tabi olduğu oranların yarısı  esas alınarak katma değer vergisi hesaplanır ve ayrı bir  beyanname ile sorumlu sıfatıyla beyan edilerek, beyanname verme süresi içinde ödenir.

b) Beyan edilen emtia üzerinden ödenen vergi genel esaslara göre indirim konusu yapılabilecek, ancak iadeye konu edilmeyecektir.

Ancak kayıtlarda yer almayan makine, teçhizat ve demirbaşların rayiç bedeli üzerinden hesaplanarak ödenen katma değer vergisinin ise indirimi mümkün değildir.

c) 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunun 9. maddesinin 2. fıkrasında; fiili ya da kaydi envanter sırasında, belgesiz mal bulundurulduğunun tespiti halinde, bu alışlar nedeniyle ziyaa uğratılan KDV‘nin, belgesiz mal bulunduran mükelleften aranacağı, bu uygulamaya göre yapılan tarhiyata da vergi zıyai cezası uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.

7440 Sayılı Kanunun 6. maddesinin 1/c bendine göre ise; kayıtlarda yer almayan emtia , makine, teçhizat ve demirbaşlar için yukarıda belirtilen şekilde sorumlu sıfatı ile KDV beyan eden ve ödeyen mükellefler bakımından 3065 Sayılı Kanunun 9. maddesinin (2) numaralı fıkrası hükmü uygulanmayacaktır.

6- ÖTV Kapsamındaki Mallar İçin ÖTV Beyanı ve Ödenmesi

7440 Sayılı Kanunun 6. maddesinin 1 numaralı fıkrasının (e) bendi ile, özel tüketim vergisinin konusuna giren malları 1. fıkranın (a) bendi kapsamında beyan eden ve alış belgelerini ibraz edemeyen mükelleflerin bu malların beyan tarihindeki miktarı ve emsal bedeli üzerinden geçerli olan özel tüketim vergisini Kanunun 6. maddesinin 1. fıkrasının c bendinde belirtilen beyanname verme süresi içinde ayrı bir beyanname ile beyan ederek aynı süre içinde ödemeleri halinde, bu mallar bakımından 4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 4. maddesinin (3) numaralı fıkrası hükmünün uygulanmaması öngörülmüş olup, bu şekilde beyan edilerek ödenen özel tüketim vergisi için vergi cezası kesilmeyecektir.

Ortak Hüküm

İşletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar işletme kayıtlarına alınmasına dair hükümlerin düzenlendiği 7440 Sayılı Kanunun 6. maddesinin 1. fıkra hükmünün uygulanmasına ilişkin olarak geçmişe yönelik vergi cezası uygulanmayacaktır.

• KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE İŞLETMEDE BULUNMAYAN EMTİA, MAKİNE, TEÇHİZAT VE DEMİRBAŞLAR

1- Kapsam

7440 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanunun 6. maddesinin 2. fıkrası hükmü ile gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine (adi, kollektif ve adi komandit şirketler dahil olmak üzere) kayıtlarında yer aldığı halde hâlde işletmelerinde mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını, 31/5/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil), emtialar bakımından aynı nev’iden emtialara ilişkin cari yıl kayıtlarına göre tespit  edilen gayrisafi kâr oranını (gayrisafi kâr oranının cari yıl kayıtlarına göre tespit edilemediği hallerde ise mükellefin bağlı olduğu meslek odalarının belirleyeceği oranları), makine, teçhizat ve demirbaşlar bakımından kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedellerini dikkate alarak fatura düzenlemeleri ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmeleri  suretiyle kayıt ve beyanlarına intikal ettirme imkanı tanınmıştır.

2- Beyan

Uygulama kapsamına giren mükellefler, kayıtlarında yer aldığı halde işletmelerinde mevcut olmayan emtialarını, makine, teçhizat ve demirbaşlarını 31/5/2023 tarihine kadar(bu tarih dahil) , emtialar bakımından aynı nev’iden emtialara ilişkin cari yıl kayıtlarına göre tespit edilen gayrisafi kâr oranını (gayrisafi kâr oranının cari yıl kayıtlarına göre tespit edilemediği hallerde ise mükellefin bağlı olduğu meslek odalarının belirleyeceği oranları), makine, teçhizat ve demirbaşlar bakımından kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedellerini dikkate alarak fatura düzenleyecek ve her türlü vergisel yükümlülüğü yerine getirecektir.

3- Vergisel Yükümlükler

Yukarıda açıklanan şekilde faturalanan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar ile ilgili işlemler normal satış işleminden farklılık arz etmemekte olup, faturada emtianın, makine, teçhizat ve demirbaşların tabi olduğu katma değer vergisi oranında KDV hesaplanacaktır. Bu hükme göre ödenmesi gereken katma değer vergisinin 3 eşit taksitte ödenmesi imkanı sağlanmış olup, ilk taksit beyanname verme süresinde, izleyen taksitler ise beyanname verme süresini takip eden birinci ve ikinci ayda olmak üzere ödenecektir.

4- Diğer Hususlar

Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede bulunmayan emtiaların, makine, teçhizat ve demirbaşların kayıtlardan çıkarılmasına dair hükümlerin düzenlendiği 7440 Sayılı Kanunun 6. maddesinin 2. fıkra hükmünün uygulanmasına ilişkin olarak geçmişe yönelik vergi cezası ve gecikme faizi uygulanmayacaktır.

• KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE İŞLETMEDE BULUNMAYAN KASA MEVCUDU ve ORTAKLARDAN NET ALACAKLAR İLE BUNLARLA İLGİLİ DİĞER HESAPLARDA YER ALAN İŞLEMLERİN BEYANI

1- Kapsam

7440 Sayılı Kanunun 6. maddesinin 3. fıkrası ile bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükelleflerine, 31/12/2022 tarihi itibari ile düzenledikleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzeri nedenlerle ortaya çıkan ) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarları ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini 31/5/2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltmeleri ve böylece kayıtlarını fiili duruma getirmeleri imkanı verilmiştir.

2- Beyan

Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 31.12.2022 tarihi itibari ile düzenledikleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcutları ve işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzeri nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarları ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini 31/5/2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltebileceklerdir.

3- Vergisel Yükümlülükler

31.12.2022 tarihi itibari ile düzenledikleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcutları ve  ortaklardan net alacak tutarları ile  bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemleri  için düzeltme yapmak isteyen mükellefler, beyan değeri üzerinden % 3 oranında vergi hesaplayacak ve hesaplanan vergi beyanname verme süresi içinde ödenecektir. Sözkonusu beyan üzerine defter kayıtları düzeltilecek olup, ödenen vergiler gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilemeyecek ve beyan edilen tutarlar ile bu tutarlar üzerinden ödenen % 3 oranındaki vergi tutarı kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınmayacaktır.

Bu fıkra uyarınca beyan edilen tutarlar nedeniyle ilave tarhiyat yapılmayacaktır.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, bu maddenin uygulanması ile ilgili olarak yılı içerisinde ödenmesi gereken vergilerin ödeme sürelerinde değişiklik yapmaya, 213 sayılı Kanun hükümlerine göre bildirimde bulunma zorunluluğu getirmeye ve uygulamaya ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.

Sirkülerimizin konusunu oluşturan İşletme Kayıtlarının Düzeltilmesi, Kanun’un Resmi Gazete’de yayımı tarihi olan 12 Mart 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

7440 Sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun”a ulaşmak için tıklayınız.

Bilgilerinize Sunulur.

Saygılarımızla,

GÜRELİ YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK

VE BAĞIMSIZ DENETİM HİZMETLERİ A.Ş.