Hukuk Sirküleri 2016/02: Torba Yasa İle 5941 Sayılı Çek Kanunu’nda Yapılan Düzenlemeler

Hukuk Sirküleri 2016/02: Torba Yasa İle 5941 Sayılı Çek Kanunu’nda Yapılan Düzenlemeler

HUKUKSİRKÜLERİ

SİRKÜLER TARİHİ : 15.08.2016

SİRKÜLER NO : 2016/02

TORBA YASA İLE 5941 SAYILI ÇEK KANUNU’NDA YAPILAN DÜZENLEMELER

(6728 Sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 9/8/2016 Tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.)

Yayımlanan Torba yasa ile birçok kanununda değişiklik yapılmıştır. İşbu sirkülerimizde 5941 Sayılı Çek Kanunu’na Torba yasa ile getirilen düzenlemeler özetlenmektedir.

5941 SAYILI ÇEK KANUNU’NA ilişkin değişikler özet olarak aşağıda açıklanmıştır:

1.Çek Kanunu’nun “Bankanın Araştırma Yükümlülüğü, Çek Hesapları Ve Çek Defteri” başlıklı 2. Maddesine getirilen değişiklikler aşağıda kısaca özetlenmiştir:

Torba Kanunun 61’inci maddesiyle, Çek Kanunu’nun “Bankanın Araştırma Yükümlülüğü, Çek Hesapları Ve Çek Defteri” başlıklı 2. Maddesinin;

ikinci fıkrasında yer alan “Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Kayıtlarını” ibaresi “Risk Merkezi ile Adli Sicil Kayıtlarını” ibaresi ile değiştirilerek bankaların çek hesabı açtırmak isteyenlerin yasaklılık durumlarına ilişkin olarak on yıl süre ile saklamakla yükümlü oldukları kayıtların “Risk Merkezi ile Adli Sicil Kayıtları” olduğu düzenlenmiş,
üçüncü fıkrasına “Muhatap banka; gerçek veya tüzel kişi adına açılması talep olunan çek hesaplarında bunların, sermaye şirketlerinde ayrıca yönetim organında görev yapanlar ile ticaret siciline tescil edilen şirket yetkililerinin çek hesabı açma yasağının bulunmadığı hususunu kontrol ederek, yasağın bulunmadığına ilişkin sorgulama sonucunu muhafaza eder. Bankalar çek hesabı açtıkları kişiler ile çek hesabı sahibi tüzel kişi ise hesap açılış tarihi itibarıyla tüzel kişi tarafından bildirilen işlem yetkililerini 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 780 inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen sisteme kaydeder.” İfadeleri eklenmiş ve muhatap bankalar açısından yeni yükümlülükler getirilmiştir,
dördüncü fıkrasında yer alan “yaptığı, temsilcisi veya imza” ibaresi “yaptığı veya ticaret siciline tescil edilen” şeklinde değiştirilerek hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı bulunan gerçek kişinin, yönetim organında görevyaptığı veya ticaret siciline tescil edilen yetkilisi olduğu tüzel kişiye çek defteri verilmeyeceği hususu düzenlenmiş;
yedinci fıkrasına eklenen (e) ve (f) fıkraları ile çek defterinin her bir yaprağında bulunması gereken hususlara ilişkin olarak aşağıda belirtilen iki yeni düzenleme getirilmiştir.
e) Çek hesabı sahibi gerçek kişi ise Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası; tüzel kişilerde ise varsa Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) numarası,
f) Çek hesabı sahibi ile düzenleyenin farklı kişiler olması hâlinde, ayrıca düzenleyenin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,

İşbu madde ile ilgili getirilen düzenleme 09.08.2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

2. Çek Kanunu’nun “İbraz, Ödeme, Çekin Karşılıksız Olduğunun Tespiti Ve Gecikme Cezası” başlıklı 3. Maddesine getirilen değişiklikler aşağıda kısaca özetlenmiştir:

Torba Kanunun 62’inci maddesiyle, Çek Kanunu’nun “İbraz, Ödeme, Çekin Karşılıksız Olduğunun Tespiti Ve Gecikme Cezası” başlıklı 3. Maddesinin;

altıncı fıkrasında yer alan “Cumhuriyet Başsavcılığına Talepte” ibaresi “İcra Mahkemesine Şikayette” ibaresi ile değiştirilerek çekin karşılıksız olması halinde başvurulacak şikayet makamının Cumhuriyet Başsavcılıkları yerine İcra Mahkemeleri olduğu düzenlenmiş,
son kısmına onuncu fıkra yeni bir düzenleme olarak eklenmiştir. İlgili onuncu fıkra şu şekildedir; “Lehine karekodlu çek düzenlenen lehdar, teslim aldığı çeki Türk Ticaret Kanununun 780 inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen sisteme kaydeder. Karekodlu çekin sisteme kaydedildiği tarihten sonra çek düzenleyen tüzel kişinin temsilcilerinde meydana gelen değişiklikler, çek hesabı sahibi tüzel kişinin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.”

İşbu madde ile ilgili getirilen düzenleme 31.12.2017 tarihinde yürürlüğe girecektir.

3. Çek Kanunu’nun “Çek Düzenleme Ve Çek Hesabı Açma Yasağı” başlıklı 5. Maddesine getirilen değişiklikler aşağıda kısaca özetlenmiştir:

Torba Kanunun 63’üncü maddesiyle, Çek Kanunu’nun “Çek Düzenleme Ve Çek Hesabı Açma Yasağı” başlıklı 5. Maddesinin;

Madde başlığı “Ceza Sorumluluğu, Çek Düzenleme Ve Çek Hesabı Açma Yasağı” şeklinde değiştirilmiş,
Birinci fıkrası “Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak “karşılıksızdır” işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak,binbeşyüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Ancak, hükmedilecek adli para cezası; çek bedelinin karşılıksız kalan miktarı, çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz tarihinden itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanuna göre ticari işlerde temerrüt faizi oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile takip ve yargılama gideri toplamından az olamaz. Mahkeme ayrıca, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına; bu yasağın bulunması hâlinde, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına hükmeder. Yargılama sırasında da resen mahkeme tarafından koruma tedbiri olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karar verilir. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı, çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi, bu tüzel kişi adına çek keşide edenler ve karşılıksız çekin bir sermaye şirketi adına düzenlenmesi durumunda ayrıca yönetim organı ile ticaret siciline tescil edilen şirket yetkilileri hakkında uygulanır. Koruma tedbiri olarak verilen çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararlarına karşı yapılan itirazlar bakımından 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 353 üncü maddesinin birinci fıkrası hükmü uygulanır. Bu suçtan dolayı açılan davalar icra mahkemesinde görülür ve İcra ve İflas Kanununun 347, 349, 350, 351, 352 ve 353 üncü maddelerinde düzenlenen yargılama usulüne ilişkin hükümler uygulanır. Bu davalar çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği veya çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer ya da hesap sahibinin yahut şikâyetçinin yerleşim yeri mahkemesinde görülür.” Şeklinde değiştirilmiştir.
31.01.2012 tarihinde mülga edilen ikinci fıkrası, ”Birinci fıkra hükmüne göre çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlü olan kişi, çek hesabı sahibidir. Çek hesabı sahibinin tüzel kişi olması hâlinde, bu tüzel kişinin mali işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim organının üyesi, böyle bir belirleme yapılmamışsa yönetim organını oluşturan gerçek kişi veya kişiler, çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlüdür. Birinci fıkra uyarınca hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilenler, yasaklılıkları süresince sermaye şirketlerinin yönetim organlarında görev alamazlar. Ancak, hakkında yasaklama kararı verilenlerin mevcut organ üyelikleri görev sürelerinin sonuna kadar devam eder.” şeklinde yeniden düzenlenmiş ve madde metnine eklenmiştir. Getirilen düzenleme ile tüzel kişilerin mali işlerini yürütmekle görevli olan yönetim organının üyesi, böyle bir ayrım getirilmemiş ise yönetim organını oluşturan gerçek kişilere çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlülüğü getirilmiştir. Bununla birlikte hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilenler, yasaklılıkları süresince sermaye şirketlerinin yönetim organlarında görev alamayacakları düzenlenmiştir.
Üçüncü fıkrasında yer alan “sorumluluk ile idarî yaptırım sorumluluğu” ibaresi “ve cezai sorumluluk” ibaresi ile değiştirilerek maddede yer alan idari yaptırım sorumluluğu yerine cezai sorumluluk getirilmiş ve gerçek kişinin temsilcisi veya vekili olarak çek düzenlenmesi hâlinde, bu çekten dolayı hukukî ve cezai sorumluluğun çek hesabı sahibine ait olduğu düzenlenmiştir.
Sekizinci maddesi “Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararına ilişkin bilgiler, güvenli elektronik imza ile imzalandıktan sonra, Adalet Bakanlığı Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) aracılığıyla MERSİS ile Risk Merkezine elektronik ortamda bildirilir. Hakkında çek hesabı açma yasağı kararı verilen kişiler, Risk Merkezi tarafından bankalara bildirilir. Bu bildirimler ile bankalara yapılacak duyurulara ilişkin esas ve usuller, Adalet Bakanlığının uygun görüşü alınarak Risk Merkezi tarafından belirlenir.” şeklinde yeniden düzenlenmiş ve madde metnine eklenmiştir,
31.01.2012 tarihinde mülga edilen dokuzuncu fıkrası, “Karşılıksız kalan bir çekle ilgili olarak yapılan yargılama neticesinde mahkeme tarafından beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, davanın düşmesi veya davanın reddine karar verilmesi hâlinde, aynı kararda, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasına karar verilir. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasına ilişkin kararların kesinleşmesi üzerine, bu kararlar, MERSİS ile Risk Merkezine sekizinci fıkradaki usullere göre bildirilir ve ilan olunur.” şeklinde yeniden düzenlenmiş ve madde metnine eklenmiştir,
Onuncu fıkrası “Birinci fıkrada tanımlanan suç nedeniyle, ön ödeme, uzlaşma ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin hükümler uygulanmaz.” Şeklinde değiştirilerek çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karşı yapılacak başvuru ve itirazlar hakkında 30/03/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunun kanun yoluna ilişkin hükümlerin uygulanacağına ilişkin düzenleme ile çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararına karşı yapılan başvurunun kabulü halinde bu kararla ilgili olarak da sekizinci fıkradaki bildirim ve yayımlanma usulünün izleneceğine ilişkin hükümler değiştirilmiştir.
31.01.2012 tarihinde mülga edilen onbirinci fıkrasına “Birinci fıkra uyarınca verilen adli para cezalarının ödenmemesi durumunda, bu ceza, 13/12/2004 tarihli ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 106 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan kamuya yararlı bir işte çalıştırma kararı verilmeksizin doğrudan hapis cezasına çevrilir.” şeklinde yeniden düzenlenmiş ve madde metnine eklenmiş, yaptırımlar yeniden düzenlenmiştir.
İşbu madde ile ilgili getirilen düzenleme 09.08.2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

4.Çek Kanunu’nun “Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağının Kaldırılması” başlıklı 6. Maddesine getirilen değişiklikler aşağıda kısaca özetlenmiştir:

Torba Kanunun 64’üncü maddesiyle, Çek Kanunu’nun “Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağının Kaldırılması”başlıklı 6. Maddesinin Madde başlığı “Etkin pişmanlık ve çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılması” şeklinde değiştirilmiştir. Madde metninin içeriği aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.

(1) Karşılıksız kalan çek bedelinin, çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanunî ibraz tarihinden itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanuna göre ticarî işlerde temerrüt faiz oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile birlikte tamamen ödeyen kişi hakkında,

a) Yargılama aşamasında mahkeme tarafından davanın düşmesine,

b) Mahkûmiyet hükmünün kesinleşmesinden sonra mahkeme tarafından hükmün bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırılmasına,

karar verilir. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırıldığı, MERSİS ile Risk Merkezine 5 inci maddenin sekizinci fıkrasındaki usullere göre bildirilir ve ilan olunur.

(2) Şikâyetten vazgeçme hâlinde de birinci fıkra hükmü uygulanır.

(3) Kişi, mahkûm olduğu cezanın tamamen infaz edildiği tarihten itibaren üç yıl ve her halde yasağın konulduğu tarihten itibaren on yıl geçtikten sonra, hükmü veren mahkemeden çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasını isteyebilir; mahkemenin vereceği karara itiraz edebilir. Bu itiraz bakımından İcra ve İflas Kanununun 353 üncü maddesinin birinci fıkrası hükmü uygulanır. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasına ilişkin karar kesinleştiğinde, yasağın kaldırıldığı, MERSİS ile Risk Merkezine 5 inci maddenin sekizinci fıkrasındaki usullere göre bildirilir ve ilan olunur.

İşbu madde ile ilgili getirilen düzenleme 09.08.2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Çek Kanunu’na eklenen GEÇİCİ DÖRDÜNCÜ MADDE aşağıda belirtilmektedir:

Torba Kanunun 65’inci maddesiyle, Çek Kanunu’na Geçici Dördüncü Madde eklenmiştir. Madde metni aşağıdaki şekildedir.

“Bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce verilen çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına ilişkin kayıtlar, bu Kanun gereğince silinmesini gerektiren şartlar oluşuncaya kadar Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasında tutulmaya devam olunur.”

İşbu madde ile ilgili getirilen düzenleme 09.08.2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

6728 Sayılı Yasa’ya ulaşmak için tıklayınız .

Bilgilerinize Sunulur.

Saygılarımızla

GÜRELİ YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK

VE BAĞIMSIZ DENETİM HİZMETLERİ A.Ş.